نخستين واكنش خودانگيخته، خودجوش و درون زاى بسيارى از مردم نسبت به درگذشت آيت الله منتظرى در روز يكشنبه، آمادگى براى شركت در مراسم خاكسپارى او در روز دوشنبه است و گزارش هاى خبرى تا عصر يكشنبه از حركت انبوه مردم به سوى شهر قم حكايت مى كنند.
مردم معترض روز دوشنبه يكى از با نفوذترين، محبوب ترين و شجاع ترين چهره هاى دينى و سياسى تاريخ معاصر ايران را تا آرامگاه او بدرقه خواهند كرد و با شعارها، و حتا با حضور خود در مراسم خاكسپارى، مخالفت خود را با با آقاى خامنه اى كه دستور حصر خانگى و تعرض به منتظرى را صادر و بيش از پنج سال او را در خانه او زندانى كرد، نشان خواهند داد.
دستكم از سال ۶۷ به بعد، كه آيت الله منتظرى روى در روى آيت الله خمينى ايستاد و در انتقاد از سركوب منتقدان و مخالفان و در اعتراض به كشتار زندانيان سياسى از قدرت كناره گرفت، و به ويژه از همان روزهايى كه آقاى خامنه اى را به صراحت فاقد شرايط اجتهاد و صدور فتوا و رهبرى دانست و در خانه خود زندانى شد، نمودار افزايش يابنده محبوبيت آيت الله منتظرى در ميان مردم به معناى نمودار كاهش يابنده مقبوليت مردمى آقايان خمينى و خامنه اى نيز بود.
روز خاكسپارى و مراسم هفتمين و چهلمين روز درگذشت آيت الله منتظرى به مردمى كه راه بيان اعتراض آن ها را از همه سو بسته اند و به جنبش اعتراضى كه به رغم سركوب ادامه يافته است، فرصت هاى مغتنمى هديه مى كند اما فقدان او در آينده بر همين مردم و بر بخش مذهبى جنبش اعتراضى تاثيرى كاهنده خواهد داشت چرا كه با مرگ آيت الله منتظرى جنبش اعتراضى يكى از بانفوذترين، محبوب ترين و شجاع ترين چهره هاى مردمى خود را از دست مى دهد هر چند درگذشت بزرگ ترين مرجع تقليد از نسل اول رهبران انقلاب اسلامى، راه ارتقاء را بر برخى مراجع تقليد اصلاح طلب جوان تر و راديكال تر باز مى كند.
برخورد مردم و نيروهاى ضد شورش در روز دوشنبه در مسير و جهت گيرى جنبش اعتراضى در آينده نزديك، و به ويژه در رخدادهاى آئين هاى ماه محرم امسال، تاثير بسيار خواهد داشت.
مراسم هفتمين روز درگذشت منتظرى نيز با روزهاى سوگوارى دهه محرم همزمان است و بخشى از جنبش اعتراضى از ماه ها پيش خود را براى حضور گسترده در آئين هاى محرم امسال آماده كرده است.
تاثیر فقدان آیت الله منتظری بر جنبش اعتراضی
فقدان آيت الله منتظرى، كه حتا آقاى خامنه اى و تندروترين اصول گرايان نيز به مشروعيت مقام دينى او به عنوان اصلح ترين و اعلم ترين مرجع تقليد ايران باور داشته و هيچ نهاد سركوبى در جمهورى اسلامى نمى توانست بدون تحمل هزينه بالا از حمايت پى گير او از اعترضات مردمى جلوگيرى كند، بر آينده بخش مذهبى جنبش اعتراضى تاثيرى جدى خواهد داشت چرا كه شجاعت فكرى، صداقت نظرى و عملى، آرمان گرايى پرشور، آمادگى ايثارگرانه نقد خود، هوشيارى و تيزبينى و نيز محبوبيت، مقبوليت و مرجعيت منتظرى در تاريخ ايران اگر نه بى نظير كه نادر است.
آيت الله منتظرى از مهم ترين طراحان نظريه ولايت فقيه بود اما تيزبينى، هوشيارى و صداقت او از سويى و تجربه تلخ تاريخ از ديگر سو او را به يكى از اصلى ترين منتقدان اين نظريه بدل كرد.
آرمان خواهى صادقانه و شجاعت فكرى كه اولى در پرهيز از مصلحت انديشى هاى برآمده از محاسبه قدرت و دومى در نقد خود عالى ترين جلوه خود را مى يابند، نزد منتظرى چندان پر رنگ بود كه او دومين مقام جمهورى اسلامى را رها كرد و دستكم از سال ۶۷ به بعد دمى از انتقاد صريح، بى پرده و راديكال و از رشد فكرى و نظرى باز نايستاد.
آيت الله منتظرى در زندن شاه از شجاع ترين، مقاوم ترين و سرسخت ترين مبارزان بود، تنها روحانى بلند مرتبه ايرانى بود كه صريح، آشكار و بى پرده از خمينى، قديمى ترين دوست و همراه خود، به دوران حيات و اقتدار او انتقاد كرد، منتظرى از تنها ماندن و پرداخت هزنيه نقد، حتا از كيسه اعتبار و محبوبيت خود، هراس نداشت و به دورانى از آيت الله خمينى و نظريه ولايت مطلقه فقيه، استبداد دينى، سركوب خشونت آميز منتقدان و.. انتقاد كرد كه همه جناح هاى حكومتى، حتا چهره هايى كه اكنون به رهبران جنبش اعتراضى بدل شده اند، با سركوب و استبداد همراه و از آيت الله خمينى تبعيت مى كردند.
آيت الله منتظرى تا چند سال پيش در مقابل آقايان خمينى و خامنه اى و نظام جمهورى اسلامى مبتنى بر ولايت مطلقه فقيه، ياران چندانى نداشت اما به دوران رونق جنبش اعتراضى، در آستانه ماه محرم و به روزگارى درگذشت كه «ترس از استبداد» در روان شناسى جمعى و ذهنيت لايه هاى مهمى از جامعه شكسته و برخى روحانيون و جناح هاى مهمى از حكومت اسلامى نجات اين نظام را جز با اصلاح راديكال آن ممكن نمى دانند.
آيت الله منتظرى به دورانى كه جنبش اعتراضى در اثر ضربه و شكست سال ۶۰ يكى از سياه ترين دوران هاى ركود خود را تجربه مى كرد، پرچم مقاومت و ايستادگى برافراشت، در اعتراض به كشتار زندانيان سياسى در سال ۶۷، در ميان حكومتيان تنها بود، در انتقاد از رهبرى آقاى خامنه اى و ولايت مطلقه فقيه نيز از حمايت چندانى در ميان لايه هاى مذهبى برخوردار نبود، اما با ظهور جنبش اعتراضى اخير حمايت و محبوبيت گسترده مردمى را تجربه كرد و با تمامى توان خود به حمايت از جنبش برخاست و به زمانى درگذشت كه محبوبيت او بيش از هر دوره ديگرى بود و لايه هاى مهمى از مردم، حتا بخش مهمى از هواداران سابق آقاى خمينى، درستى مواضع او را دريافته اند.
آيت الله منتظرى از منظر سياستمداران ميانمايه مصلحت و عمل گرا، كه محاسبه قدرت بر مبناى عوامل روز را مهم ترين سنجه و عنصر واقع گرايى سياسى تلقى مى كنند، مصلحت گرا نبود اما چون آرمان گرايى پى گير به تاريخ و به معيارها و ارزش هاى ماندگار نظر داشت.
فقدان آيت الله منتظرى براى لايه هاى مذهبى جنبش اعتراضى كمبودى جدى است اما كردار او، و نه لزوما همه مواضع و نظريات او، براى برخى مراجع تقليد جوان تر متمايل به اصلاح طلبان مذهبى الگويى كارساز است تا جاى خالى او را در جنبش اعتراضى و در فقه شيعه پر كنند هر چند دستيابى به گسترده نفوذ، اتوريته مذهبى، خصوصيات شخصى و فكرى و كارنامه درخشان آيت الله منتظرى به آسانى ممكن نيست.
مردم معترض روز دوشنبه يكى از با نفوذترين، محبوب ترين و شجاع ترين چهره هاى دينى و سياسى تاريخ معاصر ايران را تا آرامگاه او بدرقه خواهند كرد و با شعارها، و حتا با حضور خود در مراسم خاكسپارى، مخالفت خود را با با آقاى خامنه اى كه دستور حصر خانگى و تعرض به منتظرى را صادر و بيش از پنج سال او را در خانه او زندانى كرد، نشان خواهند داد.
دستكم از سال ۶۷ به بعد، كه آيت الله منتظرى روى در روى آيت الله خمينى ايستاد و در انتقاد از سركوب منتقدان و مخالفان و در اعتراض به كشتار زندانيان سياسى از قدرت كناره گرفت، و به ويژه از همان روزهايى كه آقاى خامنه اى را به صراحت فاقد شرايط اجتهاد و صدور فتوا و رهبرى دانست و در خانه خود زندانى شد، نمودار افزايش يابنده محبوبيت آيت الله منتظرى در ميان مردم به معناى نمودار كاهش يابنده مقبوليت مردمى آقايان خمينى و خامنه اى نيز بود.
بیشتر بخوانید:
برخورد مردم و نيروهاى ضد شورش در روز دوشنبه در مسير و جهت گيرى جنبش اعتراضى در آينده نزديك، و به ويژه در رخدادهاى آئين هاى ماه محرم امسال، تاثير بسيار خواهد داشت.
مراسم هفتمين روز درگذشت منتظرى نيز با روزهاى سوگوارى دهه محرم همزمان است و بخشى از جنبش اعتراضى از ماه ها پيش خود را براى حضور گسترده در آئين هاى محرم امسال آماده كرده است.
تاثیر فقدان آیت الله منتظری بر جنبش اعتراضی
فقدان آيت الله منتظرى، كه حتا آقاى خامنه اى و تندروترين اصول گرايان نيز به مشروعيت مقام دينى او به عنوان اصلح ترين و اعلم ترين مرجع تقليد ايران باور داشته و هيچ نهاد سركوبى در جمهورى اسلامى نمى توانست بدون تحمل هزينه بالا از حمايت پى گير او از اعترضات مردمى جلوگيرى كند، بر آينده بخش مذهبى جنبش اعتراضى تاثيرى جدى خواهد داشت چرا كه شجاعت فكرى، صداقت نظرى و عملى، آرمان گرايى پرشور، آمادگى ايثارگرانه نقد خود، هوشيارى و تيزبينى و نيز محبوبيت، مقبوليت و مرجعيت منتظرى در تاريخ ايران اگر نه بى نظير كه نادر است.
آيت الله منتظرى تا چند سال پيش در مقابل آقايان خمينى و خامنه اى و نظام جمهورى اسلامى مبتنى بر ولايت مطلقه فقيه، ياران چندانى نداشت اما به دوران رونق جنبش اعتراضى، در آستانه ماه محرم و به روزگارى درگذشت كه «ترس از استبداد» در روان شناسى جمعى و ذهنيت لايه هاى مهمى از جامعه شكسته و برخى روحانيون و جناح هاى مهمى از حكومت اسلامى نجات اين نظام را جز با اصلاح راديكال آن ممكن نمى دانند.
آرمان خواهى صادقانه و شجاعت فكرى كه اولى در پرهيز از مصلحت انديشى هاى برآمده از محاسبه قدرت و دومى در نقد خود عالى ترين جلوه خود را مى يابند، نزد منتظرى چندان پر رنگ بود كه او دومين مقام جمهورى اسلامى را رها كرد و دستكم از سال ۶۷ به بعد دمى از انتقاد صريح، بى پرده و راديكال و از رشد فكرى و نظرى باز نايستاد.
آيت الله منتظرى در زندن شاه از شجاع ترين، مقاوم ترين و سرسخت ترين مبارزان بود، تنها روحانى بلند مرتبه ايرانى بود كه صريح، آشكار و بى پرده از خمينى، قديمى ترين دوست و همراه خود، به دوران حيات و اقتدار او انتقاد كرد، منتظرى از تنها ماندن و پرداخت هزنيه نقد، حتا از كيسه اعتبار و محبوبيت خود، هراس نداشت و به دورانى از آيت الله خمينى و نظريه ولايت مطلقه فقيه، استبداد دينى، سركوب خشونت آميز منتقدان و.. انتقاد كرد كه همه جناح هاى حكومتى، حتا چهره هايى كه اكنون به رهبران جنبش اعتراضى بدل شده اند، با سركوب و استبداد همراه و از آيت الله خمينى تبعيت مى كردند.
آيت الله منتظرى تا چند سال پيش در مقابل آقايان خمينى و خامنه اى و نظام جمهورى اسلامى مبتنى بر ولايت مطلقه فقيه، ياران چندانى نداشت اما به دوران رونق جنبش اعتراضى، در آستانه ماه محرم و به روزگارى درگذشت كه «ترس از استبداد» در روان شناسى جمعى و ذهنيت لايه هاى مهمى از جامعه شكسته و برخى روحانيون و جناح هاى مهمى از حكومت اسلامى نجات اين نظام را جز با اصلاح راديكال آن ممكن نمى دانند.
آيت الله منتظرى به دورانى كه جنبش اعتراضى در اثر ضربه و شكست سال ۶۰ يكى از سياه ترين دوران هاى ركود خود را تجربه مى كرد، پرچم مقاومت و ايستادگى برافراشت، در اعتراض به كشتار زندانيان سياسى در سال ۶۷، در ميان حكومتيان تنها بود، در انتقاد از رهبرى آقاى خامنه اى و ولايت مطلقه فقيه نيز از حمايت چندانى در ميان لايه هاى مذهبى برخوردار نبود، اما با ظهور جنبش اعتراضى اخير حمايت و محبوبيت گسترده مردمى را تجربه كرد و با تمامى توان خود به حمايت از جنبش برخاست و به زمانى درگذشت كه محبوبيت او بيش از هر دوره ديگرى بود و لايه هاى مهمى از مردم، حتا بخش مهمى از هواداران سابق آقاى خمينى، درستى مواضع او را دريافته اند.
آيت الله منتظرى از منظر سياستمداران ميانمايه مصلحت و عمل گرا، كه محاسبه قدرت بر مبناى عوامل روز را مهم ترين سنجه و عنصر واقع گرايى سياسى تلقى مى كنند، مصلحت گرا نبود اما چون آرمان گرايى پى گير به تاريخ و به معيارها و ارزش هاى ماندگار نظر داشت.
فقدان آيت الله منتظرى براى لايه هاى مذهبى جنبش اعتراضى كمبودى جدى است اما كردار او، و نه لزوما همه مواضع و نظريات او، براى برخى مراجع تقليد جوان تر متمايل به اصلاح طلبان مذهبى الگويى كارساز است تا جاى خالى او را در جنبش اعتراضى و در فقه شيعه پر كنند هر چند دستيابى به گسترده نفوذ، اتوريته مذهبى، خصوصيات شخصى و فكرى و كارنامه درخشان آيت الله منتظرى به آسانى ممكن نيست.
