تشويق سوريه به تجديد مذاکرات صلح با اسرائيل، مهمترين هدف سفر دو روزه رييس جمهور روسيه به دمشق محسوب می‌شود. پيش از عزيمت به سوريه، شيمون پرز رييس جمهور اسرائيل طی ديداری با مدودف در مسکو، تلويحآ خاطر نشان ساخت که يکی از شروط باز گرداندن ارتفاعات جولان به سوريه، تجديد نظر دمشق در مناسبات با تهران است.
بعد از يک دهه مناسبات فراموش شده، و ده سال روابط نه چندان گرم با سوريه، روسيه بار ديگر در صدد تجديد نفوذ خود در دمشق برآمده است. نوسازی پايگاه دريايی و مرکز پشتيبانی نيروی دريايی روسيه در بندر طرطوس در مديترانه، که از زمان انحلال اتحاد شوروی در ابتدای دهه نود بدون استفاده مانده ، از جمله اولين گام‌هايی است که مسکو در اين مسير برخواهد داشت.
پيش از انحلال اتحاد شوروی، مسکو در سوريه دارای پايگاه نظامی، و در بندر طرطوس دارای يک مرکز نسبتا بزرگ پشتيبانی دريايی بود. پس از پايان نوسازی پايگاه ياد شده، روسيه مي‌تواند بار ديگر واحدهايی از نيروی دريايی خود را در مديترانه مستقر سازد.
سوريه اين از اين اقدام مسکو استقبال می‌کند. از نگاه سوريه حضور فعال مسکو در خاورميانه، عليرغم تغييرات ريشه‌ای در امنيت منطقه که از زمان پايان دوران جنگ سرد و خاتمه يافتن نظام دوقطبی در جهان پا گرفته است، همچنان می‌تواند به تامين توازن بيشتری در منطقه بيانجامد.
حافظ اسد، رييس جمهور سابق سوريه و پدر بشار رييس جمهور فعلی، در دوران اتحاد شوری و پيش از دهه ۹۰ با مهارت و به بهترين وجه ممکن از حضور روسيه در منطقه و کمک‌های آن کشور در جهت تامين منافع کشور متبوع خود بهره می‌گرفت.
بمدت يک دهه پس از انحلال اتحاد شوروی، مسکو نسبت به تجديد روابط دوستانه با دمشق مردد بود. دمشق نيز پس از برسميت شناختن اسرائيل از سوی روسيه در سال ۱۹۹۱ و برقراری مناسبات کامل سياسی مابين مسکو و تلاويو، دلبستگی‌های خود را برای همکاری با هم پيمان سابق از دست داده بود.
انجام اولين سفر بشار اسد به مسکو در سال ۲۰۰۵، و استقبال نسبتا گرم ولاديمير پوتين رييس جمهور سابق و نخست وزير کنونی روسيه از وی، زمينه تجديد مناسبات گرمتر مابين دو کشور را فراهم ساخت.
طی آن ديدار، پوتين اعلام داشت که ۷۵ درصد از ۹ ميليارد دلار بدهی‌های معوقه دمشق به روسيه را خواهد بخشيد، به اين شرط که سوريه معادل مبلغ ياد شده سفارشات نظامی تازه و خريد کالا خدمات فنی از روسيه را مورد توجه قرار دهد.
طی سفر دو روزه جاری به دمشق، مدودف رييس جمهور روسيه، قرار داد ساخت دو خط لوله نفت و گاز و همچنين ايجاد يک پالايشگاه در سوريه را با ميزبان خود به امضاء می‌رساند. دريافت سفارشات تسليحاتی تازه بخش ديگری از توافق‌های دو کشور برای توسعه همکاری‌های دوجانبه خواهد بود، اگرچه روسيه مايل به تامين و تحويل تمامی سفارشات نظامی دمشق نيست.
سوريه مايل است سامانه دفاع موشکی با برد بلند موسوم به اس-۳۰۰ را از مسکو دريافت دارد. مسکو بر اساس همان دلايلی که موفق به تحويل اين سامانه به ايران نشد، از تحويل موشک‌های ضد هوايی اس-۳۰۰ به سوريه نيز خود داری خواهد کرد.
سوريه همچنين خواستار دريافت سامانه موشکی پيشرفته اسکندر-۲ نيز شده است. در اين مورد هم روسيه با در نظر داشته مخالفت جدی اسرائيل، و امکان تغيير موازنه کنونی قدرت در منطقه، درخواست دمشق را محترمانه رد خواهد کرد.
بجز فراهم ساختن زمينه تجديد همکاري‌های نظامی، فنی، تجاری، و تجديد حضور دريايی در مديترانه و باز سازی پايگاه طرطوس، روسيه قصد دارد از راه تشويق دمشق به تجديد مذاکرات صلح با اسرائيل، موقعيت خود را بعنوان يک بازيگر موثر منطقه‌ای مستحکم سازد.
روسيه در کنار آمريکا، سازمان ملل و جامعه اروپا، يکی از چهار عامل سازمان دهنده و ناظر بر مذاکرات اعراب و اسرائيل است. شيمون پرز، رييس جمهور اسرائيل، که بمناسبت شرکت در جشن شصت و پنجمين سال پيروزی عليه نيروهای آلمان نازی، در مسکو حضور يافته بود طی ديدار با مدودف آخرين تحولات مربوط به امکان از سر گيری مذاکرات مستقيم مابين تلاويو و دمشق را با وی در ميان گذاشت.
سوريه شرط دست يافتن به صلح با اسرائيل را بازگرداندن ارتفاعات جولان به آن کشور قرار داده است. اين ارتفاعات علاوه بر دارا بودن اهميت فوقالعاده استراتژيکی بدليل اشراف بر شهر دمشق، دارای ظرفيت فراوان برای تامين نياز رو بافزايش آب مصرفی در دمشق است.
دولت دست راستی اسرائيل، به رياست نتانياهو، در شرايط کنونی آماده داخل شدن در مذاکرات مربوط به عودت ارتفاعات جولان به سوريه نيست. اما امکان بازگرداندن اين ارتفاعات به سوريه نيز محال بنظر نمی‌رسد. در زمان دولت کارگری اسرائيل به رياست اسحاق رابين نزديک به ۱۵ سال قبل، اسرائيل حد اقل انجام مذاکره پيرامون شرايط باز گرداندن ارتفاعات جولان به سوريه را پذيرفته بود.
ارتفاعات جولان طی جنگ شش روزه در ماه ژوئن سال ۱۹۶۷ به اشغال ارتش اسرائيل درآمد. علاوه بر ارتفاعات جولان، اسرائيل طی آن جنگ صحرای سينا در مصر، کرانه باختری، نوار غزه و بيت‌المقدس شرقی را نيز اشغال کرد.
شورای امنيت سازمان ملل در ۲۴ نوامبر سال ۱۹۶۷ طی قطعنامه ۲۴۲ از اسرائيل خواست که نيروهای خود را از سرزمين‌های اشغالی خارج سازد. نيروهای اسرائيل ۳۱ سال قبل و بدنبال امضاء پيمان موسوم به کمپ ديويد (محل استراحت تابستانی روسای جمهور آمريکا) مابين انور سادات، رييس جمهور وقت مصر و مناخيم بگين نخست وزير اسرائيل، با ميانجيگری جيمی کارتر رييس جمهور آمريکا، صحرای سينا را ترک کردند.
با اين وجود اسرائيل از استرداد ارتفاعات جولان و سرزمين‌های اشغالی فلسطين خودداری ورزيد. از نگاه سوريه، امکان حصول سازش مابين آن کشور و اسرائيل بدون بازگرداندن اين ارتفاعات کاملا دور از ذهن بنظر می‌رسد.
از نگاه اسرائيل نيز عودت دادن جولان بدون استقرار صلح کامل با اعراب و کسب اطمينان خاطر از ادامه روند صلح، امری است دشوار.
پيش از اين ترکيه و فرانسه شانس خود را برای ميانجيگری مابين سوريه و اسرائيل و تجديد مذاکرات صلح آزموده و ناموفق مانده‌اند. اينک روسيه با امکاناتی متفاوت در صدد تکرار اين تجربه است.
سخنان شيمون پرز در مسکو پيرامون ضرورت انتخاب سوريه مابين آغاز گفت‌وگو های مربوط به عودت جولان و يا دريافت موشک از تهران و ادامه دوستی با جمهوری اسلامی، که ۲۴ ساعت پيش از عزيمت مدودف به دمشق مطرح شد، بيش از داشتن جنبه اخطار و يا تهديد، دارای جنبه‌ای تشويقی بود.
سوريه اخيرا متهم به ارسال موشک‌های اسکاد به جنوب لبنان شده است. نتانياهو نخست وزير اسرائيل همچنين سوريه را متهم به ارسال موشک‌های ساخت ايران به لبنان و فلسطين کرده است.
در صورت موفقيت مدودف به جلب اطمينان دمشق و فراهم ساختن زمينه از سر گيری مذاکرات صلح با اسرائيل، سوريه ناگزير از تجديد نظر در مناسبات خود با تهران خواهد شد.
بمنظور پيشگيری از احتمال موفقيت سفر مدودف به دمشق و موافقت بشار اسد با از سر گيری گفتگو با اسرائيل، و در اوج حملات سياسی اسرائيل و غرب عليه سوريه به بهانه مسئله موشک‌های اسکاد، محمود احمدی نژاد در روز ۲۹ ماه آوريل محمد رضا رحيمی معاون اول خود را با پيام پشتيبانی از دمشق به سوريه فرستاد. به اين ترتيب بنظر می‌رسد توپ آغاز گفت‌وگو های صلح اينک در زمين سوريه قرار گرفته است.
بعد از يک دهه مناسبات فراموش شده، و ده سال روابط نه چندان گرم با سوريه، روسيه بار ديگر در صدد تجديد نفوذ خود در دمشق برآمده است. نوسازی پايگاه دريايی و مرکز پشتيبانی نيروی دريايی روسيه در بندر طرطوس در مديترانه، که از زمان انحلال اتحاد شوروی در ابتدای دهه نود بدون استفاده مانده ، از جمله اولين گام‌هايی است که مسکو در اين مسير برخواهد داشت.
پيش از انحلال اتحاد شوروی، مسکو در سوريه دارای پايگاه نظامی، و در بندر طرطوس دارای يک مرکز نسبتا بزرگ پشتيبانی دريايی بود. پس از پايان نوسازی پايگاه ياد شده، روسيه مي‌تواند بار ديگر واحدهايی از نيروی دريايی خود را در مديترانه مستقر سازد.
سوريه اين از اين اقدام مسکو استقبال می‌کند. از نگاه سوريه حضور فعال مسکو در خاورميانه، عليرغم تغييرات ريشه‌ای در امنيت منطقه که از زمان پايان دوران جنگ سرد و خاتمه يافتن نظام دوقطبی در جهان پا گرفته است، همچنان می‌تواند به تامين توازن بيشتری در منطقه بيانجامد.
حافظ اسد، رييس جمهور سابق سوريه و پدر بشار رييس جمهور فعلی، در دوران اتحاد شوری و پيش از دهه ۹۰ با مهارت و به بهترين وجه ممکن از حضور روسيه در منطقه و کمک‌های آن کشور در جهت تامين منافع کشور متبوع خود بهره می‌گرفت.
بمدت يک دهه پس از انحلال اتحاد شوروی، مسکو نسبت به تجديد روابط دوستانه با دمشق مردد بود. دمشق نيز پس از برسميت شناختن اسرائيل از سوی روسيه در سال ۱۹۹۱ و برقراری مناسبات کامل سياسی مابين مسکو و تلاويو، دلبستگی‌های خود را برای همکاری با هم پيمان سابق از دست داده بود.
انجام اولين سفر بشار اسد به مسکو در سال ۲۰۰۵، و استقبال نسبتا گرم ولاديمير پوتين رييس جمهور سابق و نخست وزير کنونی روسيه از وی، زمينه تجديد مناسبات گرمتر مابين دو کشور را فراهم ساخت.
طی آن ديدار، پوتين اعلام داشت که ۷۵ درصد از ۹ ميليارد دلار بدهی‌های معوقه دمشق به روسيه را خواهد بخشيد، به اين شرط که سوريه معادل مبلغ ياد شده سفارشات نظامی تازه و خريد کالا خدمات فنی از روسيه را مورد توجه قرار دهد.
طی سفر دو روزه جاری به دمشق، مدودف رييس جمهور روسيه، قرار داد ساخت دو خط لوله نفت و گاز و همچنين ايجاد يک پالايشگاه در سوريه را با ميزبان خود به امضاء می‌رساند. دريافت سفارشات تسليحاتی تازه بخش ديگری از توافق‌های دو کشور برای توسعه همکاری‌های دوجانبه خواهد بود، اگرچه روسيه مايل به تامين و تحويل تمامی سفارشات نظامی دمشق نيست.
سوريه مايل است سامانه دفاع موشکی با برد بلند موسوم به اس-۳۰۰ را از مسکو دريافت دارد. مسکو بر اساس همان دلايلی که موفق به تحويل اين سامانه به ايران نشد، از تحويل موشک‌های ضد هوايی اس-۳۰۰ به سوريه نيز خود داری خواهد کرد.
سوريه همچنين خواستار دريافت سامانه موشکی پيشرفته اسکندر-۲ نيز شده است. در اين مورد هم روسيه با در نظر داشته مخالفت جدی اسرائيل، و امکان تغيير موازنه کنونی قدرت در منطقه، درخواست دمشق را محترمانه رد خواهد کرد.
بجز فراهم ساختن زمينه تجديد همکاري‌های نظامی، فنی، تجاری، و تجديد حضور دريايی در مديترانه و باز سازی پايگاه طرطوس، روسيه قصد دارد از راه تشويق دمشق به تجديد مذاکرات صلح با اسرائيل، موقعيت خود را بعنوان يک بازيگر موثر منطقه‌ای مستحکم سازد.
روسيه در کنار آمريکا، سازمان ملل و جامعه اروپا، يکی از چهار عامل سازمان دهنده و ناظر بر مذاکرات اعراب و اسرائيل است. شيمون پرز، رييس جمهور اسرائيل، که بمناسبت شرکت در جشن شصت و پنجمين سال پيروزی عليه نيروهای آلمان نازی، در مسکو حضور يافته بود طی ديدار با مدودف آخرين تحولات مربوط به امکان از سر گيری مذاکرات مستقيم مابين تلاويو و دمشق را با وی در ميان گذاشت.
سوريه شرط دست يافتن به صلح با اسرائيل را بازگرداندن ارتفاعات جولان به آن کشور قرار داده است. اين ارتفاعات علاوه بر دارا بودن اهميت فوقالعاده استراتژيکی بدليل اشراف بر شهر دمشق، دارای ظرفيت فراوان برای تامين نياز رو بافزايش آب مصرفی در دمشق است.
دولت دست راستی اسرائيل، به رياست نتانياهو، در شرايط کنونی آماده داخل شدن در مذاکرات مربوط به عودت ارتفاعات جولان به سوريه نيست. اما امکان بازگرداندن اين ارتفاعات به سوريه نيز محال بنظر نمی‌رسد. در زمان دولت کارگری اسرائيل به رياست اسحاق رابين نزديک به ۱۵ سال قبل، اسرائيل حد اقل انجام مذاکره پيرامون شرايط باز گرداندن ارتفاعات جولان به سوريه را پذيرفته بود.
ارتفاعات جولان طی جنگ شش روزه در ماه ژوئن سال ۱۹۶۷ به اشغال ارتش اسرائيل درآمد. علاوه بر ارتفاعات جولان، اسرائيل طی آن جنگ صحرای سينا در مصر، کرانه باختری، نوار غزه و بيت‌المقدس شرقی را نيز اشغال کرد.
شورای امنيت سازمان ملل در ۲۴ نوامبر سال ۱۹۶۷ طی قطعنامه ۲۴۲ از اسرائيل خواست که نيروهای خود را از سرزمين‌های اشغالی خارج سازد. نيروهای اسرائيل ۳۱ سال قبل و بدنبال امضاء پيمان موسوم به کمپ ديويد (محل استراحت تابستانی روسای جمهور آمريکا) مابين انور سادات، رييس جمهور وقت مصر و مناخيم بگين نخست وزير اسرائيل، با ميانجيگری جيمی کارتر رييس جمهور آمريکا، صحرای سينا را ترک کردند.
با اين وجود اسرائيل از استرداد ارتفاعات جولان و سرزمين‌های اشغالی فلسطين خودداری ورزيد. از نگاه سوريه، امکان حصول سازش مابين آن کشور و اسرائيل بدون بازگرداندن اين ارتفاعات کاملا دور از ذهن بنظر می‌رسد.
از نگاه اسرائيل نيز عودت دادن جولان بدون استقرار صلح کامل با اعراب و کسب اطمينان خاطر از ادامه روند صلح، امری است دشوار.
پيش از اين ترکيه و فرانسه شانس خود را برای ميانجيگری مابين سوريه و اسرائيل و تجديد مذاکرات صلح آزموده و ناموفق مانده‌اند. اينک روسيه با امکاناتی متفاوت در صدد تکرار اين تجربه است.
سخنان شيمون پرز در مسکو پيرامون ضرورت انتخاب سوريه مابين آغاز گفت‌وگو های مربوط به عودت جولان و يا دريافت موشک از تهران و ادامه دوستی با جمهوری اسلامی، که ۲۴ ساعت پيش از عزيمت مدودف به دمشق مطرح شد، بيش از داشتن جنبه اخطار و يا تهديد، دارای جنبه‌ای تشويقی بود.
سوريه اخيرا متهم به ارسال موشک‌های اسکاد به جنوب لبنان شده است. نتانياهو نخست وزير اسرائيل همچنين سوريه را متهم به ارسال موشک‌های ساخت ايران به لبنان و فلسطين کرده است.
در صورت موفقيت مدودف به جلب اطمينان دمشق و فراهم ساختن زمينه از سر گيری مذاکرات صلح با اسرائيل، سوريه ناگزير از تجديد نظر در مناسبات خود با تهران خواهد شد.
بمنظور پيشگيری از احتمال موفقيت سفر مدودف به دمشق و موافقت بشار اسد با از سر گيری گفتگو با اسرائيل، و در اوج حملات سياسی اسرائيل و غرب عليه سوريه به بهانه مسئله موشک‌های اسکاد، محمود احمدی نژاد در روز ۲۹ ماه آوريل محمد رضا رحيمی معاون اول خود را با پيام پشتيبانی از دمشق به سوريه فرستاد. به اين ترتيب بنظر می‌رسد توپ آغاز گفت‌وگو های صلح اينک در زمين سوريه قرار گرفته است.
