در حالی که اين روزها دريافت اطلاعات درست در باره رويدادهای اوکراين دشوار می نمايد، انتشار گزارش های رسانه های روسی در اين زمينه، اين دشواری را مضاعف کرده است.
عناوينی مانند «فاشيست ها بر پايتخت اوکراين حکومت می کنند»، «انبوه آوارگان از شرق اوکراين به سوی روسيه سرازير شده اند»، «گسترش يورش های ضديهودی» و «يورش عليه کليسای ارتدوکس» ازجمله داستان های غلوآميز و يا دروغ های آشکاری است که رسانه های روسی همزمان با بالا گرفتن تنش ها در اوکراين، منتشر کرده اند.
رابرت کالسن، گزارشگر راديو اروپای آزاد، راديو آزادی نگاهی دارد به اين جنگ اطلاعاتی و خبری که پايه های تداوم اشغال اوکراين توسط روسيه را پی ريخته است.
*******
در حالی که سربازان روسی منطقه کريمه را کنترل می کنند و مسکو قصد اقدامات نظامی بيشتری را در اوکراين دارد، رسانه های روسيه و چهره های برجسته سياسی اين کشور در مورد «فاشيست ها» در کيف پايتخت اوکراين داد سخن می دهند و ادعاهايی از اين دست را به ميان می آورند: «حوادث يهودی ستيزی»، «حمله عليه اقليت روس در مناطق خاوری اوکراين» و «هجوم آوارگان به ستوه آمده در مرزها، برای پناه آوردن به روسيه».
ولی بسياری از اين دروغ ها، از رسانه های بدون منبع سرچشمه می يابند و به صورت بيانيه های دولتمردان روسی، مورد بهره برداری قرار می گيرند و حتا به رسانه های غربی نيز راه پيدا می کنند.
اين رويدادها يادآور فيلم آمريکايی « ور زدن سگ" به سال ۱۹۹۷ ميلادی است که در آن عده ای می کوشند تا برای کسب پشتيبانی مردم از جنگی که وجود ندارد، رسانه ها را بکار گيرند.
کاترين فيتزپاتريک نويسنده و مترجمی که رويدادهای اوکراين را به صورت زنده در صفحه وبلاگ سايتی با نام «اينترپريتيرمگ» بازتاب می دهد می گويد که جنگ ها همواره اينگونه آغاز می شوند. همچنان که می گويند، حقيقت نخستين قربانی جنگ است و به شيوه ای که روسيه آن را مديريت می کند، ما در واقع نظاره گر آن هستيم. آنها براستی افراد مسووليت ناشناسی هستند که بر نفرت ها دامن می زنند و وحشت و دلهره های فراوانی ايجاد می کنند. مردمانی که در مناطقی مانند «خارکيف» بسر می برند، بيشتر تلويزيون های روسی را تماشا می کنند که هيچگونه نظارت حرفه ای برآنها اعمال نمی شود.
خانم فيتزپاتريک اضافه می کند که همه دلايلی که ارايه شده، از استناد قانونگذاران روسيه در اعطای مجوز استفاده از نيروی نظامی به ولاديمير پوتين، تا توجيهی که اين هفته توسط ويتالی چورکين نماينده روسيه در سازمان ملل به شورای امنيت ارايه شد، جملگی بر فريبکاری و دروغ استوار بود.
ويتالی چورکين در ارايه دلايل خود به شورای امنيت، ازجمله به گزارش های مشروح رسانه های روسی در مورد حمله عليه خانگاهی بنام «کاوِس» در کيف، استناد کرده و جالب آن که مسوولان اين دير يا خانگاه، هرگونه حمله ای را تکذيب کرده اند.
کميسيونر عالی سازمان ملل در امور پناهندگان نيز اعلام کرده که در مرزهای روسيه با اوکراين، هيچگونه نشانه ای از۶۵۰ هزار آواره مورد ادعای دولت روسيه ديده نشده است.
وبلاگ نويسان اوکراينی فاش ساخته اند که رسانه های روسی، در گزارش های خود از عکس بدون تاريخی استفاده کرده اند که در واقع، گذرگاه «شِهينی» در مرز اوکراين و لهستان است.
خاخام بزرگ اوکراين هم در چهارم ماه مارس [سيزدهم اسفند] گفت که تهديد اصلی عليه يهوديان اعمال تحريک آميزی است که روسيه عامل آنهاست.
اوله شينکارِنکو، روزنامه نگار اوکراينی که برای وب سايت «دِيلی بيست» گزارش هايی در باره ماشين تبليغاتی دولت روسيه تهيه کرده، به راديو اروپای آزاد، راديو آزادی می گويد که کمپين روسيه دو هدف عمده دارد: برانگيختن نفرت عليه اوکراينی ها جهت تحريک روسها به آغاز جنگ و توليد عناصر توجيه برای تهاجم و تجاوز.
سِرهی بالبِکو، روزنامه نگار ۲۵ ساله اهل خارکيف نيز که از گزارش های دروغ رسانه های روسی کلافه شده، برای وارسی و لگام زدن به خبرهای نادرست، وب سايتی به راه انداخته با نام «فِيک کنترل» تا از اين راه به مقابله با دروغ گويی های روسها بپردازد.
سرهی بالبکو می گويد که فکر اجرای اين پروژه با همراهی چند تن از دوستانش بوجود آمد. ما دريافتيم که مقدار زيادی اطلاعات و اخبار نادرست از طريق رسانه ها، شبکه های اجتماعی و خبرگزاريها و ديگران منتشر می شود، از اينرو دست بکار شديم تا با آنها مقابله کنيم.
در برابر ادعای روز چهارشنبه وزير دفاع روسيه مبنی بر اينکه او از هويت سربازانی که وارد کريمه شده اند اطلاعی ندارد، ژورناليست های اوکراينی گفتگو با يک سرباز روسی در يوتيوب قرار دادند که به روس بودن خود اعتراف ميکند.
- آيا تو اهل اوکراينی؟
سرباز روس در پاسخ می گويد: من روس هستم.
- سرباز روس در خاک اوکراين چه می کند؟
سرباز روس جواب می دهد: مگر تو تلويزيون نگاه نمی کنی؟
لِو گودکُف جامعه شناس روس و مدير مرکز مستقلی موسوم به «لِوادا» در گفتگو با راديوی اروپای آزاد، راديو آزادی، هدف بنيانی تبليغات را چنين شرح می دهد: در تبليغات، بسيار مهم است که تاثير درهم فشردن و حذف کردن برداشت و تعبير جايگزين رويدادها و اطلاعات و اخبار متقابل، مورد توجه قرار گيرد. در چنين صورتی، حتا کسانی که درستی خبرهای رسمی دولتی را باور ندارند و يا در باره آنها شک می کنند، در شرايطی نخواهند بود که برداشت و خبر مقابل را بپذيرند و اين، بنيان اصلی «پروپاگاندا» و تبليغات است.
