«مهدی آذریزدی » مردی که سال ها بدون اما و اگر و جار و جنجال و گفت و گو و حضور در محافل ادبی زندگی کرد و آثار ماندگاری از خود به جای گذاشت؛ آثاری که بر مخاطبانش از چند نسل، تاثیر ماندگاری بر جای نهاد، در گذشت.
مهدی آذریزدی، نویسنده فقید ۲۰ کتاب برای کودکان و نوجوانان ایران است، که مشهورترین و مهم ترین آنها مجموعه «قصه های خوب برای بچه های خوب » است؛ مجموعه ای که با بازخوانی و بازنویسی قصه های برآمده از متون کهن ایرانی همچون مثنوی معنوی ، سندبادنامه، مرزبان نامه ، کلیله و دمنه و قصص قرآن و غیره توانست چند نسل از کودکان این سرزمین را با ادبیات کهن ایران آشنا و حتی دلبسته کند.
عباس معروفی -که خود از چهره های سرشناس ادبیات امروز ایران است، روزگاری از مخاطبان و خوانندگان آثار مهدی آذریزدی بوده است- به پرسش های رادیو فردا در مورد نویسنده فقید پاسخ می دهد.
آقای معروفی ، اساسا این نوع کار «قصه های خوب برای بچه های خوب » که معروف ترین اثر مهدی آذریزدی است در واقع حاصل جریانی در ادبیات ماست که سعی می کند ادبیات کلاسیک را به زبان ساده و قابل فهم تبدیل کند؟ یا اینکه ابتکاری از سوی خود آقای مهدی آذریزدی بوده است؟
عباس معروفی: ببینید در هر کشوری نویسندگانی هستند که واسطه بین ادبیات سخت و کتابخانه ای ودشوار و زبان ساده مردم کوچه و بازار می شوند. در ایران هم همیشه همین گونه بوده است و مهدی آذریزدی یکی از برجسته ترین این واسطه ها بوده است.
چیزی که من همیشه به خاطرم مانده این است که دغدغه اصلی او این بوده که گنجینه متون زیبای فارسی را برای کودکان ساده و قابل فهم کند. او نویسنده ای بوده که بی سر و صدا و جنجال و بدون حضور در محافل و مجامع گوناگون، در گوشه ای نشسته و آرام کار خود را به انجام رسانده است. انگار که به نحوی از انحا برای خودش نوعی مسئولیت و وظیفه در این رابطه قائل بوده است.
حالت کارمندی را داشته که کار خود را ادبیات کلاسیک دانسته و برای این کار هم مسئولانه وقت گذاشته است. حتی من تصور می کنم هرگز مهدی آذریزدی در طی این مسیر بازنشسته نشد. گاهی با خودم فکر می کنم فقط خواندن این متون نیازمند یک عمر است. و این نویسنده فقید یک عمر زحمت کشید تا با کمک نهاد شهرزاد قصه گوی درونش ، دستاوردهایش را در اختیار نسل تازه بگذارد.
آقای معروفی ، نمونه ی کارهایی از این دست در طول چهار یا پنج دهه گذشته در ادبیات ما ، دست‌کم در حوزه ادبیات کودکان چه در مورد ادبیات منثور و چه در رابطه با متون منظوم کم نبوده است. کتاب «قصه های خوب برای بچه های خوب» چه ویژگی خاصی داشت که در این میان این همه ماندگار شد؟
عباس معروفی: بله. بسیاری کسان آمدند و در این حوزه کار کردند. حتی کسانی بودند که شاهنامه را به نثر برگرداندند. اما این تداوم و استمرار و پافشاری کار آذریزدی بود که او را متفاوت می کرد. آدمی که سالهای سال روی یک تم ایستاد و کار کرد. گاهی فکر می کنم او با پافشاریش باعث ایجاد شور و شوقی برای دیگران شد. دیگران به این فکر افتادند که چه طور می شود بخشی ازادبیات کلاسیک را در اختیار یک نسل تازه گذاشت ؟ بخصوص برای کودکان که کار بسیار دشواری است .بگذارید اعتراف کنم بعد از ۳۳سال کار در حوزه ادبیات ، هرگز جرات نکرده ام برای کودکان بنویسم. نوشتن برای کودکان یک تخصص و مهارت خاص می طلبد. جنس واژگان و نوع لحن متفاوتی می طلبد. که باید از عهده اش برآیی و نیاز به یک نوع روانشناسی و شناخت دارد. این که چطور باید بتوانی این نقشه واسطه را ایفا کنی که کودکان باورت کنند؟
چون کودکان به سادگی هر چیزی را باور نمی کنند. بسیار مواقع ما در عالم بزرگسالی هر چیزی را می پذیریم اما کودکانمان با واکنشی که از خودشان نشان میدهند به ما می فهمانند که از شخصیت یک کتاب یا یک فیلم خوششان نیامده و باورش نکرده اند. بچه ها آینه های زلال زندگی اند. خود این مسئله نشان می دهد که این نویسنده تا چه حد توانا بوده و در دل مردم جای داشته است.
نثر این مجموعه ، نثر بسیار پخته ای است. شما تاثیر لحن و نثر این کتاب برمخاطب را چگونه ارزیابی می کنید؟
عباس معروفی: من همیشه به کارهای آقای آذریزدی دقت کرده ام . سال گذشته یک کار کلاسیک در دست داشتم و اتفاقا می خواستم آن را برگردانم . در این مورد دو دل بودم . ناچار شدم مجددا کارهای ایشان را تورق و بررسی کنم. ببنیم که چگونه توانسته با این نسل ارتباط برقرار کند؟ دیدم که نثر فقط خاص آقای آذریزدی است . همان طور که حرف میزده ، می نوشته است . این لحن مهدی آذریزدی است که به عنوان واسطه در کنار ادبیات یک نسل قرار گرفته است وتجربیاتش را در اختیار کودکانی قرار میدهد که می خواهند وارد عرصه نوجوانی شوند و آذریزدی همیشه کنارشان ایستاده است.
حتما شما هم از نسلی بوده اید که زمانی مخاطب کارهای آقای آذریزدی بوده اید؟ تاثیرپذیری نسلی که به طور مشخص با این کتاب یا کتاب هایی از این دست به عالم کتابخوانی روی آوردند را چطور ارزیابی می کنید؟
عباس معروفی: وقتی به تجربیات خودم نگاه می کنم می بینم بسیاری از داستانهای پیامبران و افراد مذهبی را با قصه های آذریزدی شناختم . و با آنها به نوعی آشتی کردم . بسیاری از اسطوره های مذهبی را از طریق او شناختم . و این تجربه بسیاری از جوانان مملکت بوده است . برای نوجوانانی که در کتابهای درسی شان با چیزهای عجیب و غریب و (خلاف واقع ) بسیاری مواجه اند. مثلا در مورد نواب صفوی می خوانند که او یک انسان بزرگ و برجسته و شهید بوده و بعد از چندین سال وقتی به بالندگی می رسند تازه درمی یابند که او یک طلبه تروریست بوده که یک نویسنده را کشته است . برای این نسل باورهای جامعه فرو می ریزد.
شما از دشواری کار کودکان گفتید. آیا این دشواری زمانی که یک نویسنده می خواهد متنی مثل کلیله و دمنه ، سندباد نامه یا مثنوی معنوی را به زبان ساده ی کودکانه برگرداند بیشتر خواهد شد؟
عباس معروفی: من بعنوان یک نویسنده هر متنی را بخواهم برگردانم و ساده کنم بدون دغدغه این کار را انجام میدهم . اما وقتی وارد حوزه کار کودکان می شوم می دانم که تنها راه ، این است که به کودک درونت نقب بزنی. من فکر می کنم مهدی آذریزدی همیشه با کودک خودش با این نثر صادقانه حرف میزده است . یکی از ویژگیهای مهم نثر او لحن و صداقت کلام اوست . این نقبی که مابین خودش و کودک درونش زده کار بسیار دشواری است که کار هر کسی نیست.
مهدی آذریزدی، نویسنده فقید ۲۰ کتاب برای کودکان و نوجوانان ایران است، که مشهورترین و مهم ترین آنها مجموعه «قصه های خوب برای بچه های خوب » است؛ مجموعه ای که با بازخوانی و بازنویسی قصه های برآمده از متون کهن ایرانی همچون مثنوی معنوی ، سندبادنامه، مرزبان نامه ، کلیله و دمنه و قصص قرآن و غیره توانست چند نسل از کودکان این سرزمین را با ادبیات کهن ایران آشنا و حتی دلبسته کند.
عباس معروفی -که خود از چهره های سرشناس ادبیات امروز ایران است، روزگاری از مخاطبان و خوانندگان آثار مهدی آذریزدی بوده است- به پرسش های رادیو فردا در مورد نویسنده فقید پاسخ می دهد.
آقای معروفی ، اساسا این نوع کار «قصه های خوب برای بچه های خوب » که معروف ترین اثر مهدی آذریزدی است در واقع حاصل جریانی در ادبیات ماست که سعی می کند ادبیات کلاسیک را به زبان ساده و قابل فهم تبدیل کند؟ یا اینکه ابتکاری از سوی خود آقای مهدی آذریزدی بوده است؟
عباس معروفی: ببینید در هر کشوری نویسندگانی هستند که واسطه بین ادبیات سخت و کتابخانه ای ودشوار و زبان ساده مردم کوچه و بازار می شوند. در ایران هم همیشه همین گونه بوده است و مهدی آذریزدی یکی از برجسته ترین این واسطه ها بوده است.
چیزی که من همیشه به خاطرم مانده این است که دغدغه اصلی او این بوده که گنجینه متون زیبای فارسی را برای کودکان ساده و قابل فهم کند. او نویسنده ای بوده که بی سر و صدا و جنجال و بدون حضور در محافل و مجامع گوناگون، در گوشه ای نشسته و آرام کار خود را به انجام رسانده است. انگار که به نحوی از انحا برای خودش نوعی مسئولیت و وظیفه در این رابطه قائل بوده است.
حالت کارمندی را داشته که کار خود را ادبیات کلاسیک دانسته و برای این کار هم مسئولانه وقت گذاشته است. حتی من تصور می کنم هرگز مهدی آذریزدی در طی این مسیر بازنشسته نشد. گاهی با خودم فکر می کنم فقط خواندن این متون نیازمند یک عمر است. و این نویسنده فقید یک عمر زحمت کشید تا با کمک نهاد شهرزاد قصه گوی درونش ، دستاوردهایش را در اختیار نسل تازه بگذارد.
آقای معروفی ، نمونه ی کارهایی از این دست در طول چهار یا پنج دهه گذشته در ادبیات ما ، دست‌کم در حوزه ادبیات کودکان چه در مورد ادبیات منثور و چه در رابطه با متون منظوم کم نبوده است. کتاب «قصه های خوب برای بچه های خوب» چه ویژگی خاصی داشت که در این میان این همه ماندگار شد؟
عباس معروفی: بله. بسیاری کسان آمدند و در این حوزه کار کردند. حتی کسانی بودند که شاهنامه را به نثر برگرداندند. اما این تداوم و استمرار و پافشاری کار آذریزدی بود که او را متفاوت می کرد. آدمی که سالهای سال روی یک تم ایستاد و کار کرد. گاهی فکر می کنم او با پافشاریش باعث ایجاد شور و شوقی برای دیگران شد. دیگران به این فکر افتادند که چه طور می شود بخشی ازادبیات کلاسیک را در اختیار یک نسل تازه گذاشت ؟ بخصوص برای کودکان که کار بسیار دشواری است .بگذارید اعتراف کنم بعد از ۳۳سال کار در حوزه ادبیات ، هرگز جرات نکرده ام برای کودکان بنویسم. نوشتن برای کودکان یک تخصص و مهارت خاص می طلبد. جنس واژگان و نوع لحن متفاوتی می طلبد. که باید از عهده اش برآیی و نیاز به یک نوع روانشناسی و شناخت دارد. این که چطور باید بتوانی این نقشه واسطه را ایفا کنی که کودکان باورت کنند؟
چون کودکان به سادگی هر چیزی را باور نمی کنند. بسیار مواقع ما در عالم بزرگسالی هر چیزی را می پذیریم اما کودکانمان با واکنشی که از خودشان نشان میدهند به ما می فهمانند که از شخصیت یک کتاب یا یک فیلم خوششان نیامده و باورش نکرده اند. بچه ها آینه های زلال زندگی اند. خود این مسئله نشان می دهد که این نویسنده تا چه حد توانا بوده و در دل مردم جای داشته است.
نثر این مجموعه ، نثر بسیار پخته ای است. شما تاثیر لحن و نثر این کتاب برمخاطب را چگونه ارزیابی می کنید؟
عباس معروفی: من همیشه به کارهای آقای آذریزدی دقت کرده ام . سال گذشته یک کار کلاسیک در دست داشتم و اتفاقا می خواستم آن را برگردانم . در این مورد دو دل بودم . ناچار شدم مجددا کارهای ایشان را تورق و بررسی کنم. ببنیم که چگونه توانسته با این نسل ارتباط برقرار کند؟ دیدم که نثر فقط خاص آقای آذریزدی است . همان طور که حرف میزده ، می نوشته است . این لحن مهدی آذریزدی است که به عنوان واسطه در کنار ادبیات یک نسل قرار گرفته است وتجربیاتش را در اختیار کودکانی قرار میدهد که می خواهند وارد عرصه نوجوانی شوند و آذریزدی همیشه کنارشان ایستاده است.
حتما شما هم از نسلی بوده اید که زمانی مخاطب کارهای آقای آذریزدی بوده اید؟ تاثیرپذیری نسلی که به طور مشخص با این کتاب یا کتاب هایی از این دست به عالم کتابخوانی روی آوردند را چطور ارزیابی می کنید؟
عباس معروفی: وقتی به تجربیات خودم نگاه می کنم می بینم بسیاری از داستانهای پیامبران و افراد مذهبی را با قصه های آذریزدی شناختم . و با آنها به نوعی آشتی کردم . بسیاری از اسطوره های مذهبی را از طریق او شناختم . و این تجربه بسیاری از جوانان مملکت بوده است . برای نوجوانانی که در کتابهای درسی شان با چیزهای عجیب و غریب و (خلاف واقع ) بسیاری مواجه اند. مثلا در مورد نواب صفوی می خوانند که او یک انسان بزرگ و برجسته و شهید بوده و بعد از چندین سال وقتی به بالندگی می رسند تازه درمی یابند که او یک طلبه تروریست بوده که یک نویسنده را کشته است . برای این نسل باورهای جامعه فرو می ریزد.
شما از دشواری کار کودکان گفتید. آیا این دشواری زمانی که یک نویسنده می خواهد متنی مثل کلیله و دمنه ، سندباد نامه یا مثنوی معنوی را به زبان ساده ی کودکانه برگرداند بیشتر خواهد شد؟
عباس معروفی: من بعنوان یک نویسنده هر متنی را بخواهم برگردانم و ساده کنم بدون دغدغه این کار را انجام میدهم . اما وقتی وارد حوزه کار کودکان می شوم می دانم که تنها راه ، این است که به کودک درونت نقب بزنی. من فکر می کنم مهدی آذریزدی همیشه با کودک خودش با این نثر صادقانه حرف میزده است . یکی از ویژگیهای مهم نثر او لحن و صداقت کلام اوست . این نقبی که مابین خودش و کودک درونش زده کار بسیار دشواری است که کار هر کسی نیست.
