يدالله رويايی، يکی از شاعران برجسته معاصر ايران، که از سال ۱۳۵۷ درپاريس اقامت دارد، بعد از ظهر روز شنبه ، ۲۴ فروردين، در يک جلسه بحث و شعرخوانی، در يکی از مراکز فرهنگی در پاريس، نسخه فرانسوی کتابش به نام «حجمی ها» را معرفی کرد .
کتاب شعر «حجمی ها» که نسخه فارسی آن در سال ۲۰۰۶ منتشر شد، به تازگی توسط کريستوف بالايی، يکی از ايرانشاسان فرانسوی، به زبان فرانسه برگردانده شده است .
يدالله رويايی نويسنده کتاب مشهور «شعر حجم» در سال ۱۳۴۸ در تهران، در ميان روشنفکران فرانسوی نيز که از طريق ترجمه آثارش با او آشنا شده اند، شاعری منحصر به فرد تلقی می شود، که همچنان به فعاليت ادبی خود ادامه می دهد .
تاکنون، کتاب های ديگری از اشعار يدالله رويايی، مانند «من گذشته، امضاء»، و «مرگ چيز ديگری بود» به فرانسه منتشر شده اند، و کتاب «لبريخته های» رويايی نيز که در دست ترجمه است، به زودی در فرانسه منتشر خواهد شد .
در طول نشست شاعر با علاقمندانش، پس از آنکه کريستوف بالايی، مترجم کتاب، در مورد آثار شاعر سخنرانی کرد، بخش هايی از کتاب شعر «حجمی ها» به زبان های فارسی و فرانسه برای حاضرين خوانده شد .
يدالله رويايی در گفت و گويی با راديو فردا، ابتدا درمورد نسخه فرانسوی کتاب تازه اش توضيحاتی داد، و به ويژگی شعر حجم اشاره کرد .
راديو فردا: آقای رويايی، امروز از کتاب تازه شما رونمايی شد. درباره این کتاب بیشتر توضيح می دهيد که چه ویژگی هایی دارد؟
يدالله رويايی: اين کتابی که امروز مطرح بود، نامش Espacemental است يعنی «حجمی ها».
قلمرو حجمی ها قلمرويی سورئال است، ماورايی است. يعنی پشت واقعيت می چرخد. مسئله چسبيدن به رئال و واقعيت نيست. اين Espacemental برگزيده ای است از دوران مختلف شعر من، که آن را در پاريس ترجمه کرده اند. کريستوف بالايی جزء مترجمين بود، و خود من هم به اضافه چند شاعر فرانسوی دراين ترجمه ها دست داشته ايم. ازهمه دوره های شعر من در اين کتاب هست، و ناشر آن هم، يک ناشر فرانسوی است، که بيشتر به نشر شعر علاقمند است .
آقای رويايی، می توان گفت که شعر شما شعر فرم هست، در حالی که محتوا را نيز فراموش نمی کند؟
هميشه شعر من شعر فرم بوده است. از قديم هم، چهل سال پيش، آن زمان که فرماليسم يک اتهام بود، به من فرماليست می گفتند. حالا فهميده اند که فرم يک عالم تازه است در کار شعر، در کار هنر. بنابر اين، بله شعر من تولدش با فرم هست.
در کتاب جديدتان «حجمی ها»، ما نه نتها بيان تصويری شعر را می بينيم، حس می کنيم که کتاب به خواننده اجازه می دهد، برای يافتن اين تصاوير سفری به اعماق شعر داشته باشد.
شعر حجم و به ويژه شعر من، اجازه می دهد که خواننده، خوانش خود را از شعر داشته باشد. يعنی می تواند شعر را تعبير کند و برروی آن تأمل کند. يعنی خواننده وقتی شعر را می خواند، در واقع اوست که شعر را امضا می کند. يک تعبير تازه از شعر به دست می دهد. آماتورهای شعر معمولأ از خواندن خودشان، هميشه آن چيزی را که شاعر گفته است، نمی گيرند.
می توانيم بگوييم همان طور که «استانيسلاوسکی» به قانون فاصله گذاری در تئاتر اشاره می کند، در شعر شما هم فاصله گذاری وجود دارد؟
اشاره خوبی می کنيد برای اينکه عامل فاصله در شعر من زياد هست. نگاهم نگاهی است که با فاصله انجام می شود. هميشه در فاصله ای از واقعيت است که انسان چيزهای پشت واقعيت را هم می بيند. بنابر اين خود حجم يعنی فاصله.
به همين دليل است که نام کتاب را به فرانسه Espacement ، گذاشته ايد؟ منظورتان چيست؟
يعنی يک فضايی، يک فاصله ای بين رئال و پشت رئال هست. يعنی در واقع، حجم شعر، سه بعدی می تواند باشد. با شعر سطح، که دو بعد دارد فرق می کند. يعنی يک بعد اضافی دارد به نام بعد سوم، که ضمن اينکه شعر را تعبير پذير می کند، خواننده به خود شاعر هم امکان کشف کردن می دهد. چون ما اگر جرأت نکنيم به هم بريزيم، چيزی کشف نمی کنيم.
