جنبش اعتراضی ايران از زمان شکل‌گيری تا به امروز، استراتژی‌های متفاوتی را برای نحوه اعتراض در پيش گرفته است. با این حال اعتراض‌های میلیونی سال ۸۸ اکنون جای خود را به فریادهایی پراکنده داده است. اکبر گنجی در گفت‌وگویی با رادیو فردا روند این تحول و نقاط ضعف جنبش سبز را بررسی می‌کند.
جنجال بر سر مدرک دانشگاهی سیاستمداران ایرانی را گویا پایانی نیست؛ جنجالی که پیش از این گریبان جناح محمود احمدی‌نژاد را گرفته بود، اینک دامنگیر یکی از چهره‌های مخالف دولت شده است: فرزند چهارم اکبر هاشمی رفسنجانی. پس از جنجال بر سر مدارک محمدرضا رحیمی معاون اول ریاست جمهوری، و علی کردان وزیر کشور دولت محمود احمدی‌نژاد، اکنون نوبت به مهدی هاشمی رسیده است تا متهم به تقلب در جریان آزمون ورودی به دانشگاه آکسفورد بریتانیا شود؛ اتهامی که از سوی خودش رد شده است.
بازداشت يا حصر خانگی؟ زندان يا خانه امن؟ اين کلمات و اصطلاحات، اين روزها برای جنبش سبز ايران کلمات مهمی است آميخته به ابهام بر سر سرنوشت رهبران معترضان. اين نخستين بار نيست که در سال های اخير، ناراضيان سياسی، به جای زندان به مکان های نامعلومی تحت عنوان خانه امن منتقل می شوند. افرادی با گرايش های مختلف از چپ گرفته، مانند به آذين، نورالدين کيانوری و احسان طبری تا ملی مذهبی همچون عباس امير انتظام و ابراهيم يزدی و اصلاح طلب، مانند سعيد حجاريان ... که هر کدام طعم اين خانه های مخفی وزارت اطلاعات و مراجع امنيتی را چشيده اند.
جان کلام خبرها اين است: موسوی و کروبی ديگر نيستند. دست کم نه آنگونه که پيش از اين بودند؛ با بيانيه های سبز و موضع گيری های اعتراضی و فراخوان هايی با صدای بلند. منابع مختلف خبری از سحام نيوز و کمپين بين المللی حقوق بشر در ايران، تا سی ان ان در چند روز گذشته از انتقال اين دو رهبر اصلاح طلب، به مکانی نامعلوم می گويند، و از چراغی که در خانه هاشان خاموش است. اگرچه شايد به تعبير سخنگوی کروبی، اين حبس از دو هفته پيش آغاز شده بود و از حصر خانگی، اما اکنون به اعتقاد برخی، با نبود موسوی و کروبی، فاز جديدی کليد خورده است. پرسش اصلی اينجاست: تکليف رهبری اعتراض ها در نبود موسوی و کروبی چيست؟ اين پرسش محور گفت و گوی راديوفرداست با حميد دباشی مدرس ايرانشناسی در دانشگاه کلمبيای آمريکا، و مولف ۲۰ جلد کتاب در حيطه تخصصی اش.
این روزها اعدام‌های ایران را دیگر باید به ساعت شمرد. ۲۰ نفر در خوزستان، ۱۳ نفر در استان تهران، ۱۰ نفر در استان البرز، ۸ نفر در قم، ۷ نفر در استان کرمانشاه، ۷ نفر در لرستان، ۵ نفر در سیستان و بلوچستان، ۴ نفر در استان اصفهان... این تنها بخشی از بیش از صد حکم اعدامی است که در یک ماه گذشته،دی‌ماه، در ایران به اجرا درآمده است، روندی که باعث شد مدافعان حقوق بشر از شمردن اعدام‌ها بر اساس هفته و ماه دست بکشند و بگویند در یک ماه گذشته به طور میانگین هر ۸ ساعت یک نفر در ایران اعدام شده است.
شايد کمتر کسی فکر می کرد که روزی نام کشور تونس در دنيای مجازی، از فيس بوک گرفته، تا وبلاگ ها و وبسايت های تحليلی، نقل محفل کسانی شود که دغدغه شان جنبش سبز، و حرکت اعتراضی مدنی در ايران است.
خبر غيرمعمول بود و دور از ذهن: «شيرهای ارم به جوخه آتش سپرده شدند.» دليل اين اقدام، احتمال ابتلای اين شيرها به بيماری مشمشه اعلام شده؛ بيماری که در حيوانات تک سمی مانند اسب و قاطر و خر رايج است و می تواند به ديگر حيوانات نيز منتقل شود. پرسش اينجا است که دراين شرايط آيا راه حل ديگری جز معدوم کردن شيرها وجود نداشت؟
از وزیر اطلاعات گرفته تا رئیس قوه قضاییه؛ از دادستان کل کشور تا خطیب نماز جمعه تهران؛ در دو هفته گذشته یک جمله به دفعات از تریبون‌های مختلف، بیشتر و بیشتر به گوش رسید: «برخورد با سران فتنه نزدیک است». در آخرین نمونه از این دست اظهار نظرها، آیت‌الله خامنه‌ای رهبر جمهوری اسلامی، روز شنبه گفت که رهبران مخالفان دولت، «بازیچه دست عوامل خارجی» بوده‌اند. در ارتباط با این موضوع مجتبی واحدی، تحلیلگر سیاسی مقیم آمریکا و سردبیر پیشین آفتاب یزد، به پرسش‌های رادیو فردا پاسخ داده است.
اگرچه سازمان محيط زيست ايران با گذشت سه روز از مرگ ببر سيبری در باغ وحش ارم، مسئوليت آن را برعهده گرفت، اما پرسش های کليدی تری همچنان بی پاسخ مانده است؛ پرسش هايی همچون علت اصلی مرگ، نحوه نظارت بر حيوانات در باغ وحش، و اساسا عملی بودن پروژه بازتوليد نسل ببر مازندران با استفاده از ببر سيبری. راديوفردا در گفت و گو با جاويد آل داوود، رئيس انجمن حمايت از حيوانات ايران، درباره علت مرگ اين ببر پرسيده است.
چهار و نيم ميليون نفر می تواند به راحتی، جمعيت يک کشور باشد؛ هر چند شايد کشوری کوچک، اما هم اندازه جمعيت کشورهايی مانند کرواسی، گرجستان، لبنان، و يا نيوزيلند. در روز ۲۷ آذرماه، روز جهانی مهاجرت، راديوفردا گفت و گويی دارد با نادر وهابی جامعه شناس مقيم پاريس که تاکنون دو کتاب به زبان فرانسه در زمينه مهاجران ايرانی منتشر کرده، و چاپ دو کتاب ديگر را نيز در همين زمينه در دست دارد.
صد روز گذشته را در حبس بوده. اعتصاب غذای خشک کرده. آن را شکسته. دوباره اعتصاب غذا کرده. سه بار کارش به بهداری زندان کشیده، و همچنان از حکم نهایی‌اش خبری نیست. آن چه هست طیفی است رنگارنگ از اتهامات ریز و درشت: از امنیتی گرفته تا اخلاقی، و یک تاریخ: ششم دی‌ماه، تاریخ برگزاری محاکمه.
روز یکشنبه تلویزیون دولتی ایران، با اعلام آنچه «خودکفایی ایران در تولید کیک زرد» نامید، خبر از ورود به مرحله تازه‌ای در برنامه هسته‌ای داد. رضا تقی‌زاده، تحلیلگر مسایل اتمی ایران در بریتانیا، در گفت‌وگو با رادیو فردا، با نگاهی انتقادی، اعلام چنین خبری را بیشتر دارای جنبه‌های تبلیغاتی می‌داند.
بيست و نهم مرداد ماه ۶۷ تاريخی است که با عناوين مختلفی به ثبت رسيده؛ در گاهشمار ايران به عنوان روز «پيروزی حق بر باطل»، در تقويم عراق با نام «پيروزی قادسيه صدام» و در تاريخ قرن بيستم با عنوان پايان طولانی ترين جنگ کلاسيبيست و نهم مرداد ماه ۶۷ تاريخی است که با عناوين مختلفی به ثبت رسيده است؛ در گاهشمار ايران به عنوان روز «پيروزی حق بر باطل»، در تقويم عراق با نام «پيروزی قادسيه صدام» و در تاريخ قرن بيستم با عنوان پايان طولانی‌ترين جنگ کلاسيک قرن.ک قرن.
جنگ ایران و عراق در تب و تاب تنشی جهانی کلید خورد و هشت سال بعد با ابعاد بین‌المللی پایان یافت. جنگ در شرایطی آغاز می‌شود که روابط دیپلماتیک نظام نوپای جمهوری اسلامی با کشورهای غربی پرتنش‌ترین روزهایش را می‌گذراند.
انتقادها از استراتژی ايران در جنگ از همان ابتدای جنگ آغاز می‌شود، و حتی پيش از آن ۳۱ شهريور ماه داغ ۵۹؛ از ماه‌های پرالتهاب پس از انقلاب که ارتش را در گردابی از غربال کردن‌های سياسی فرو برده بود.
«شنوندگان عزیز توجه فرمایید! شنوندگان عزیز توجه فرمایید! خونین‌شهر، شهر خون آزاد شد...» این آشناترین واژگان جنگ است برای ایران؛ واژه‌هایی آغشته به صدای پیروزی، و شوق آزادی خاک. صدای پرغرورترین لحظه‌های جنگی فرسایشی و خونین... این صدای خرمشهر است.
دو هزار و ۹۵۲ روز خون و آتش، ۸۰ کشته برای هر روز، ۱۲۰ مجروح برای هر ۲۴ ساعت، ساعتی یک و نیم میلیون دلار خسارت و میلیون‌ها زندگی ویران برای سه نسل کمترین هزینه‌ای است که بر اساس خوشبینانه‌ترین آمارها می‌توان برای ایران در جنگ هشت ساله متصور شد.
با بیش از ۲۰۰ هزار کشته، صدها هزار مجروح و میلیون‌ها آواره، پرهزینه‌ترین فاجعه تاریخ معاصر ایران، طولانی‌ترین جنگ کلاسیک قرن بیستم، سی سال پس از آغازش همچنان شاید بیش از آن چه واقعه تاریخی به شمار رود، مفهومی است آمیخته با ارزش‌ها و ضدارزش‌های ایدئولوژیک.
ميهمان گفت و گوى ويژه این هفته رادیو فردا مايكل لدين است. مشاور رابرت مك فارلين در شوراى امنيت ملى آمريكا در اوج جنگ هشت ساله ایران و عراق. مايكل لدين از جنجال بزرگ «ايران كنترا» مى گويد، از آنچه كمك هاى آمريكا به ايران در جنگ مى خواند و از كسانى كه در حكومت ايران در اوج جنگ پشت ميز مذاكره با نمایندگان ایالات متحده آمریکا نشستند. وی می گوید که دستگاه رهبرى ريگان از طريق سرهنگ (الیور) نورث اطلاعات محرمانه زيادى را درباره موقعيت نيروهاى عراقى در اختيار ايران گذاشت.
بیشتر
