تنش های اوج گيرنده در روابط ميان روسيه و غرب بر سر گرجستان، با نفت و گاز بی ارتباط نيست. نفت جمهوری آذربايجان از راه شاه لوله باکو – تفليس – جيحان راهی بازار های جهانی می شود، شاه لوله ای که به اصرار آمريکا و به منظور منزوی کردن روسيه و ايران، از راه گرجستان و ترکيه تا مديترانه ادامه يافت و در سال ۲۰۰۶ ميلادی به بهره برداری رسيد.
با گزينش اين مسير، واشينگتن قصد داشت وابستگی آذربايجان را به روسيه کاهش دهد و متحد خود، ترکيه را به گذرگاه اصلی نفت و گاز دريای خزر تبديل کند. قرار است ديگر کشورهای ساحلی دريای خزر از همين شاه لوله استفاده کنند.
ايران نيز، که از لحاظ اقتصادی بهترين مسير برای انتقال نفت آذربايجان به بازارهای جهانی بود، به دلايل استراتژيک از این پروژه کنار گذاشته شد.
بحران کنونی در قفقاز و نقش فعالانه مسکو در تجزيه گرجستان نشان می دهد که شاه لوله مورد نظر، بر خلاف انتظار طراحان آن، چندان از امنيت برخوردار نيست و روسيه همچنان اميدوار است انتقال نفت و گاز از جمهوری های سابق شوروی به بازار های جهانی را زير کنترل بگيرد.
شدت گرفتن بحران در روابط تفليس و مسکو و افزايش بی ثباتی در قفقاز جنوبی، انتقال نفت و گاز از منطقه خزر به بازار های جهانی را به خطر می اندازد. حدود ۲۶۰ کيلومتر از شاه لوله باکو – تفليس – جيهان از خاک گرجستان می گذرد. در جريان جنگ چهار روزه روسيه و گرجستان، شماری از بمب ها و خمپاره های روسی در نزديکی همين شاه لوله منفجر شدند.
اگر ايران به انزوای خود پايان می داد و روابط خود را با جامعه بين المللی بر پايه هايی تازه استوار می کرد، به احتمال فراوان می توانست به گذرگاه مطمئنی برای نفت و گاز کشور های ساحلی دريای خزر بدل شود.
طرح «نابوکو»
ديگر پيامد بحران تازه در روابط روسيه و غرب، افزايش نقش ايران به عنوان تامين کننده بخشی از نيازهای گازی اروپا است.
شمار زيادی از کشورهای عضو اتحاديه اروپا از وابستگی روز افزون خود به گاز روسيه رنج می برند و تلاش می کنند تا منابع تامين انرژی خود را متنوع کنند.
ايران، به عنوان کشور دارنده دومين ذخاير گازی جهان، کليد رهايی اروپا از اين وابستگی است.
طرح شاه لوله ۳۴۰۰ کيلومتری «نابوکو»، که قرار است گاز دريای خزر را از راه ترکيه، بلغارستان، رومانی و مجارستان به اتريش برساند، تنها به شرطی می تواند از لحاظ اقتصادی سود آور باشد که گاز ايران را نيز به اروپا بياورد.
اروپايی ها به منظور رها شدن از سلطه مسکو در عرصه گاز، حاضرند ده ها ميليارد دلار در طرح های گازی ايران، و انتقال گاز اين کشور به اروپا، سرمايه گذاری کنند.
تنش در روابط جمهوری اسلامی با غرب، به ويژه بر سر پرونده هسته ای، مهم ترين مانع در راه انجام اين پروژه است. با توجه به وضعيت ايران، و چگونگی روابطش با جهان، طرح «نابوکو» در حال حاضر عملی نيست. برنده واقعی در اين ميان، طبعا روسيه است.
