در برنامه‌های پیشین گفتیم که با آغاز نخست وزیری دکتر محمد مصدق، سیاستمدار کارکشته و خوشنام، ایران در راه عملاً ملی کردن نفت خود یکپارچه و دلگرم می‌شود، دلگرمی‌هایی که گاه آمیخته با ساده‌انگاری‌هایی نیز هست. بر متن همین دلگرمی و یکپارچگی، و البته ساده‌انگاری‌ها، دکتر مصدق به آمریکا می‌رود. آمریکا آغوشش را به گرمی به روی نخست وزیر ایران می‌گشاید.
با رسيدن دکتر محمد مصدق، سياستمدار خوشنام و کهنه کار به نخست وزيری، ايران در راه ملی کردن نفت و بيرون راندن شرکت بريتانيايی «ايران و انگليس»، يکپارچه و متحد است.
سال ۱۳۲۹ ، سالی سرنوشتساز برای ايران، رو به پايان می رود. زمستان بيداد می کند اما تنور سياست در تهران داغ داغ است. نتايج انتخابات مجدد مجلس شورای ملی اعلام می شود: اکثريت قاطع نمايندگان منتخب مردم تهران از جبهه ملی هستند، از جبهه يی که آشکارا با سپهبد حاجيعلی رزم آرا، رئيس ستاد مشترک ارتش ايران، مخالف است. اما اين واقعيت نيز در راه سپهبد حاجيعلی رزم آرا به سوی نخست وزيری، مانعی پديد نمی آورد. اين سپهبد ريز نقش و چست و چالاک، و رئيس ستاد مشترک ارتش، خود را تنها کسی می داند که می تواند در برابر جبهه ملی بايستد، و به آن چه «غائله نفت» می خواند، پايان دهد.
فروردین ماه ۱۳۲۹: نتایج انتخابات مجدد در تهران اعلام می شود؛ نتایجی که در هر شرایط منصفانه و آزادی، قابل پیش بینی می بود.
بازگردیم به پاییز ۱۳۲۸ و زمانی که عبدالحسین هژیر، وزیر مقتدر و با نفوذ دربار پهلوی به ضرب گلوله حسین امامی، یکی از اعضای گروه تندرو «فداییان اسلام» در مجلس روضه خوانی دربار به مناسبت عاشورای حسینی، در مسجد سپهسالار تهران کشته می شود. ایران در تب تند انتخابات برای شانزدهمین دوره مجلس شورای ملی می سوزد.
چند روزی بیشتر به پایان دوره پانزدهم مجلس شورای ملی ایران نمانده که بحث بر سر «لایحه الحاقی» آغاز می شود. به ترتیب با سخنرانی نمایندگان موافق و مخالف لایحه. اقلیت مجلس پانزدهم که تصویب این لایحه را ناگزیر و محتوم می بیند، از حربه «وقت کشی» بهره می گیرد. مخالفت با لایحه یاد شده را باید چندان به درازا کشید که عمر مجلس پانزدهم به سر آید. از همین رو، مخالفت نماینده کرمان، دکتر مظفربقایی از طولانی ترین مخالفت های نمایندگان مجلس شورای ملی ایران در تاریخ آن است.
«هری اس. ترومن»، رییس جمهوری آمریکا، استالین، رهبر اتحاد جمهوری های شوروی را تهدید می کند که اگر ارتش سرخ را از آذربایجان ایران بیرون نبرد، با بمب اتمی به او حمله خواهد کرد. البته، همچنان که گفتیم، بند بازی های سیاسی ِ استادانه احمد قوام (قوام السلطنه) در بیرون راندن نیروهای ارتش سرخ از ایران، و باز گرداندن آذربایجان، باز گرداندن سر به پیکر ایران را هرگز نباید از یاد برد.
جهان در آتش دومين جنگ بزرگ می سوزد. نيروهای بريتانيا و شوروی در پی تهاجمی فراگير، ايران را اشغال کرده اند. از ارتش يکصد و بيست هزار نفری پادشاه برکنار شده، رضا شاه پهلوی، نشانی هم بر جای نمانده است.
آلمانی ها روز بروز جای پای استوارتری در ايران می يافتند. درحالی که همزمان، آمريکايی ها از قلمرو اين سرزمين کهن، پای پس می کشيدند
ناله جانسوز عارف قزوينی، شاعر ملی ايران، در شکايت از اخراج «ويليام مورگان شوستر»، آمريکايی خزانه دار کل ايران هنوز در گوش هاست که باز هم، زير فشار بريتانيا و روسيه، دکتر «آرثر چستر ميلسپو» جانشين خلف هموطنش «مورگان شوستر» را نيز از ايران اخراج می کنند. دکتر «ميلسپو»يی که نظام مالياتی ايران را سر و سامان داده بود. به ياری همين نظام بود که احداث نخستين شبکه خط آهن در ايران امکان پذير شد.
نخستين امتياز بهره برداری از نفت ايران، به فرمان مظفرالدين شاه قاجار، در سال ۱۹۰۱ ميلادی، به نام «ويليام ناکس دارسی»(۱)، سوداگر بریتانیایی، صادر شد.
از نخستين ها گفتيم ، پس از نخستينی ديگر نيز بگوييم. از «محمد علی بن ملا»، «محمد رضا محلاتی»، معروف به «حاج سياح» که از او به عنوان نخستين آمريکايی ايرانی تبار ياد می شود.
امید ایرانیان به یاری آمریکا، برای رهایی از چنگال آنچه «روس منحوس» و «انگلیس ابلیس» خوانده می‌شد، با آغاز کار دفترهای نمایندگی دیپلماتیک ایران و آمریکا در پایتخت‌های این دو کشور، روز به روز پررنگ‌تر می‌شود تا جایی که حاجی حسینقلی‌خان معین اوزاره، معروف به «حاجی واشینگتن» در راپرتی به وزارت خارجه دربار قاجار می‌نویسد: « اگر ملاحظه صرفه می‌کنید، سفارت برلن و وینه، لندن و پاریس را موقوف کنید و سفارت ینگی دنیا را موقوف نکنید. و دوستی این مملکت را فوزی عظیم بشمارید...»
«جاستين پرکينز»، زبان‌شناس و مبلغ مسيحيت فرقه «پرسبيتری»، که به عنوان نخستين آمريکايي مقيم ايران نامش در تاريخ ثبت شده، با همين پيام مهر از ينگه دنيا، از جهان نو، به سرزمين باستانی و کهنسال ايران آمد.
«شاهراه مهر»، اندک اندک، در زير پای آمريکا و ايرانزمين استوار می‌شد؛ در زير پای دوکشور، يکی نورسيده، ديگری باستانی و کهنسال. دو کشوری که درباره يک ديگر چندان چيزی نمی‌دانستند. آمريکا، برای ايران و ايرانيان، «ينگه دنيا»، جهان نوی بود که در آن سوی آب‌ها، اندک اندک، می‌خواست سری در ميان سرها در آورد، و ايران، برای آمريکاييان، سرزمين گربه‌های ايرانی بود، سرزمين فرش‌های ايرانی بود. ايران سرزمين «قصه پريان» بود، سرزمينی که واژه «پری»۱ و «فری»۲ را به زبان انگليسی وام داده بود
«رهروان مهر و كين» نام رشته برنامه هاى ويژه راديو فرداست كه هر هفته، پنجشنبه ها، ساعت بيست و يك پخش، و جمعه ها ساعت دوازده و شانزده دقیقه به وقت ايران بازپخش مى شود. «رهروان مهر و كين» نخستين تلاش راديويى براى به دست دادن تاريخچه اى فراگير از روابط واشينگتن و تهران از آغاز تا امروز، و به گونه اى است كه سايه «شايعات» و «مسموعات»، و «گرايش هاى شخصى» آن را تيره و كدر نكرده باشد.
«رهروان مهر و کين» نام رشته برنامه‌های ويژه راديو فرداست که هر هفته، پنجشنبه‌ها، ساعت بيست و يک پخش، و جمعه‌ها ساعت دوازده و شانزده بوقت ايران بازپخش می‌شود. «رهروان مهر و کين» نخستين تلاش راديويی برای به دست دادن تاريخچه‌ای فراگير از روابط واشينگتن و تهران بگونه‌ای است که سايه «شايعات» و «مسموعات»، و «گرايش‌های شخصی» آن را تيره و کدر نکرده باشد.
دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی رسانه‌ها در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اقدام به انتشار کتاب‌هایی در ارزیابی و تحلیل آنچه از آن به عنوان «عملیات رسانه‌ای غرب علیه جمهوری اسلامی» یاد شده، کرده است. یکی از این کتاب‌ها به عملکرد رادیو فردا اختصاص دارد.
بیشتر
