وزیر پیشین وزارت رفاه و تامین اجتماعی اعتقادی به اعلام خط فقر نداشت. او بر این باور بود که اعلام خط فقر به هیچ دردی نمی خورد و این دلیل مناسبی بود برای مجموعه تحت نظارت عبدالرضا مصری، وزیر رفاه و تامین اجتماعی دولت نهم، که اعلام خط فقر به فراموشی سپرده شود.
عبدالرضا مصری زمانی به این جمع بندی رسید که اعلام خط فقر به هیچ دردی نمی خورد که انتشار گزارشی در روزهای پایانی سال ۸۶ از رسیدن خط فقر برای هر خانوار ایرانی تا مرز بی سابقه ۶۰۰ هزار تومان در ماه خبر می داد.
آن گزارش که کمیته حقوق و دستمزد کانون هماهنگی شورای اسلامی کار تهیه کرده بود، وزیر رفاه وقت را به واکنش واداشت تا در جمع خبرنگاران رسانه ها اعلام کند « اعلام خط فقر هیچ دردی را دوا نمی کند، مشکلات جدی تری در جامعه وجود دارد که پرداختن به آنها موثرتر از توجه به مسایل فرعی است».
مقاومت در برابر اعلام رسمی خط فقر در ایران در دولت دهم نیز ادامه یافته است. به نظر می رسد صادق محصولی نیز همچون وزیر پیشین رفاه و تامین اجتماعی اعتقاد چندانی به خط فقر ندارد. او به تازگی در مورد خط فقر گفته است «هیچ کدام از آمارهایی که در مورد خط فقر اعلام می شوند کارشناسانه نیست و هنوز کار کارشناسی دقیقی در این رابطه انجام نشده است». با این حساب باید انتظار داشت تا سکوت دولت در برابر اعلام رسمی خط فقر در این دوره نیز ادامه یابد.
اما خط فقر چیست، انواع خط فقر کدام است و چگونه و بر اساس چه شاخص هایی تعیین می شود؟
صادق محصولی می گوید: هیچ کدام از آمارهایی که در مورد خط فقر اعلام می شوند کارشناسانه نیست و هنوز کار کارشناسی دقیقی در این رابطه انجام نشده است.احمد علوی، اقتصادادن ایرانی مقیم استکهلم سوئد، در پاسخ این سوال به رادیو فردا می گوید: « برای این که اقتصاددانان بتوانند خط فقر را به طور مشخص تعیین کنند از شاخص های مختلفی استفاده می شود، به عنوان مثال ۵۰ درصد میانگین درآمد یک جامعه را به عنوان خط فقر نسبی در نظر می گیرند یا مصرف ۲۳۰۰ کالری را برای حداقل نیازی که انسان بتوانند زندگی را ادامه دهد در نظر می گیرند و به عنوان خط فقر مطلق تعریف می کنند. البته روش های دیگری وجود دارد از جمله بر اساس میزانی که سازمان های بین المللی تحقیقات اقتصادی تعیین می کنند که مثلا در کشورهای افریقایی دو دلار را مبنا قرار می دهند.»
آخرین گزارش رسمی منتشر شده از خط فقر مربوط به نشریه آمارهای اقتصادی بانک مرکزی در سال ۸۵ است که بر اساس آن اگر یک خانواده چهار نفره در ماه کمتر از ۴۰۰ هزار تومان درآمد داشته باشد زیر خط فقر قرار می گیرد. اگر این عددد را تنها با نرخ تورم تجربه شده از سال ۸۵ تا دی ماه ۸۸ که بانک مرکزی اعلام کرده افزایش دهیم، خط فقر برای امسال به بیش از ۸۰۰ هزار تومان در ماه می رسد.
می توان عدد حدودی خط فقر مطلق را نیز بر اساس شاخص مصرف ۲۳۰۰ کالری در روز به دست آورد. کارشناسان هزینه تامین ۲۳۰۰ کالری در روز را ۳۶۵۰ تومان ارزیابی کرده اند که برای کسب این میزان کالری روزانه هر فرد باید بتواند درآمدی حدود ۱۱۰ هزار تومان در ماه داشته باشد. با این حساب برای یک خانوار چهارنفره این مبلغ به ۴۴۰ هزار توامان می رسد. البته این شاخص تنها برای حفظ بقا است و دیگر نیازها را مد نظر قرار نمی دهد.
با توجه به این که دولت انحصار تهیه آمار و اطلاعات اقتصادی را در ایران در اختیار دارد، آیا اقتصاددانان و پژوهشگران اقتصادی می توانند مستقل از دولت خط فقر را تعیین کنند؟
احمدی علوی در پاسخ می گوید: «این امکان وجود دارد. در کشورهای دیگر از جمله کشورهای اروپایی تنها مراکز آمار و بانک مرکزی نیستند که این آمار و اطلاعات مربوط به توزیع درآمد یا چگونگی فقر را ارائه می دهند بلکه سندیکای کارگری و موسسات دیگر هم برآوردهای خود را عرضه می کنند. اتفاقاً برخلاف ایران برآوردهای سندیکای کارگری، بانک مرکزی و مرکز آمار بسیار به هم نزدیک است.»
بر اساس این سنت، گزارش کانون هماهنگی شورای اسلامی کار در سال ۸۶ نیز می تواند مبنایی برای تعیین خط فقر نسبی باشد. آنها خط فقر را در دو سال قبل درآمدی کمتر از ۶۰۰ هزار تومان در ماه معرفی کرده بودند که با توجه به نرخ تورم دو سال گذشته این رقم به ۹۰۰ هزار تومان در سال ۸۸ افزایش می یابد.
احمد علوی، اقتصادادن، در ادامه صحبت های خود درباره تعداد ایرانی هایی که زیر خط فقر روزگار می گذرانند می افزاید: « از سال ۱۳۸۰ تا ۱۳۸۵ این آمار به طور منظم ارائه شده است. سال اول آمار افراد زیر خط فقر ۱۱ درصد بوده و بعد به ۱۹ درصد افزایش یافته و اکنون چیزی حدود ۲۰ درصد افراد جامعه را در بر می گیرد. حدود هفت دهک جامعه ایرانی یا ۷۰ درصد زیر میانگین درآمدی قرار دارند و به گونه ای فقیر محسوب می شوند و دو یا سه دهک نیز بسیار آسیب پذیر و به خط فقر مطلق نزدیک هستند.»
با این همه وزیر رفاه دولت دهم همچون وزیر قبل از خود علاقه و اعتقادی به اعلام خط فقر ندارد. شاید صادق محصولی نیز بر این باور است که اعلام این عدد به هیچ دردی نمی خورد.
عبدالرضا مصری زمانی به این جمع بندی رسید که اعلام خط فقر به هیچ دردی نمی خورد که انتشار گزارشی در روزهای پایانی سال ۸۶ از رسیدن خط فقر برای هر خانوار ایرانی تا مرز بی سابقه ۶۰۰ هزار تومان در ماه خبر می داد.
آن گزارش که کمیته حقوق و دستمزد کانون هماهنگی شورای اسلامی کار تهیه کرده بود، وزیر رفاه وقت را به واکنش واداشت تا در جمع خبرنگاران رسانه ها اعلام کند « اعلام خط فقر هیچ دردی را دوا نمی کند، مشکلات جدی تری در جامعه وجود دارد که پرداختن به آنها موثرتر از توجه به مسایل فرعی است».
مقاومت در برابر اعلام رسمی خط فقر در ایران در دولت دهم نیز ادامه یافته است. به نظر می رسد صادق محصولی نیز همچون وزیر پیشین رفاه و تامین اجتماعی اعتقاد چندانی به خط فقر ندارد. او به تازگی در مورد خط فقر گفته است «هیچ کدام از آمارهایی که در مورد خط فقر اعلام می شوند کارشناسانه نیست و هنوز کار کارشناسی دقیقی در این رابطه انجام نشده است». با این حساب باید انتظار داشت تا سکوت دولت در برابر اعلام رسمی خط فقر در این دوره نیز ادامه یابد.
اما خط فقر چیست، انواع خط فقر کدام است و چگونه و بر اساس چه شاخص هایی تعیین می شود؟
آخرین گزارش رسمی منتشر شده از خط فقر مربوط به نشریه آمارهای اقتصادی بانک مرکزی در سال ۸۵ است که بر اساس آن اگر یک خانواده چهار نفره در ماه کمتر از ۴۰۰ هزار تومان درآمد داشته باشد زیر خط فقر قرار می گیرد. اگر این عددد را تنها با نرخ تورم تجربه شده از سال ۸۵ تا دی ماه ۸۸ که بانک مرکزی اعلام کرده افزایش دهیم، خط فقر برای امسال به بیش از ۸۰۰ هزار تومان در ماه می رسد.
می توان عدد حدودی خط فقر مطلق را نیز بر اساس شاخص مصرف ۲۳۰۰ کالری در روز به دست آورد. کارشناسان هزینه تامین ۲۳۰۰ کالری در روز را ۳۶۵۰ تومان ارزیابی کرده اند که برای کسب این میزان کالری روزانه هر فرد باید بتواند درآمدی حدود ۱۱۰ هزار تومان در ماه داشته باشد. با این حساب برای یک خانوار چهارنفره این مبلغ به ۴۴۰ هزار توامان می رسد. البته این شاخص تنها برای حفظ بقا است و دیگر نیازها را مد نظر قرار نمی دهد.
با توجه به این که دولت انحصار تهیه آمار و اطلاعات اقتصادی را در ایران در اختیار دارد، آیا اقتصاددانان و پژوهشگران اقتصادی می توانند مستقل از دولت خط فقر را تعیین کنند؟
احمدی علوی در پاسخ می گوید: «این امکان وجود دارد. در کشورهای دیگر از جمله کشورهای اروپایی تنها مراکز آمار و بانک مرکزی نیستند که این آمار و اطلاعات مربوط به توزیع درآمد یا چگونگی فقر را ارائه می دهند بلکه سندیکای کارگری و موسسات دیگر هم برآوردهای خود را عرضه می کنند. اتفاقاً برخلاف ایران برآوردهای سندیکای کارگری، بانک مرکزی و مرکز آمار بسیار به هم نزدیک است.»
بر اساس این سنت، گزارش کانون هماهنگی شورای اسلامی کار در سال ۸۶ نیز می تواند مبنایی برای تعیین خط فقر نسبی باشد. آنها خط فقر را در دو سال قبل درآمدی کمتر از ۶۰۰ هزار تومان در ماه معرفی کرده بودند که با توجه به نرخ تورم دو سال گذشته این رقم به ۹۰۰ هزار تومان در سال ۸۸ افزایش می یابد.
احمد علوی، اقتصادادن، در ادامه صحبت های خود درباره تعداد ایرانی هایی که زیر خط فقر روزگار می گذرانند می افزاید: « از سال ۱۳۸۰ تا ۱۳۸۵ این آمار به طور منظم ارائه شده است. سال اول آمار افراد زیر خط فقر ۱۱ درصد بوده و بعد به ۱۹ درصد افزایش یافته و اکنون چیزی حدود ۲۰ درصد افراد جامعه را در بر می گیرد. حدود هفت دهک جامعه ایرانی یا ۷۰ درصد زیر میانگین درآمدی قرار دارند و به گونه ای فقیر محسوب می شوند و دو یا سه دهک نیز بسیار آسیب پذیر و به خط فقر مطلق نزدیک هستند.»
با این همه وزیر رفاه دولت دهم همچون وزیر قبل از خود علاقه و اعتقادی به اعلام خط فقر ندارد. شاید صادق محصولی نیز بر این باور است که اعلام این عدد به هیچ دردی نمی خورد.
