در قسمت قبل خواندیم که در ابتدای قرن بیستم، در پی پیروزیهای پی‌درپی پادشاهی صربستان در جنگهای بالکان، ایده تشکیل کشوری برای اسلاوها در این منطقه به نام یوگسلاوی، هوادارانی یافت. اما ملی‌گرایان صرب برای تشکیل این کشور باید نیمی از مناطق اسلاونشین را از امپراتوری اتریش-مجارستان جدا می‌کردند؛ کاری که به ظاهر غیرممکن به نظر می‌رسید اما بهرحال آنها کوتاه نیامدند.
در قسمتهای پیشین از مستند رادیویی سقوط، از محاکمه مصدق بعد از کودتای ۲۸ مرداد و تأثیر وقایع سال ۳۲ بر عملکرد سیاسی محمدرضا شاه پهلوی گفتیم. قسمت سی‌ونهم از این مجموعه به وضعیت حزب توده بعد از ۲۸ مرداد و آنچه بر اعضای و هوادارنش آمد، اختصاص دارد.
(در نخستین قسمت سری برنامه‌های «جنگ اول» شنیدیم که چگونه اروپا به دلیل چندین قرن جنبشهای فرهنگی و انقلاب صنعتی به مهمترین قدرت اقتصادی-سیاسی جهان در آستانه قرن بیستم تبدیل شد. همچنین شنیدیم که در قرن ۱۹ کشورهای جدیدی مانند آلمان و ایتالیا شکل گرفتند و خیلی زود امپراتوریهای سنتی را به چالش کشیدند.)
در سلسله برنامه «جنگ اول» که پخش از آن از امروز از رادیو فردا آغاز شده و همزمان، متن مقالات مرتبط با هر برنامه در وب سایت رادیو فردا منتشر می‌شود، ضمن بررسی موشکافانه رویدادهای زمینه‌های این جنگ و جزئیات تحولات چهارساله آن، از وضعیت ایران در سال ۱۹۱۴ میلادی (۱۲۹۳ خورشیدی) خواهیم گفت. همچنین اثرات و تبعات جنگ جهانی اول را در جهان و در ایران به شکل مجزا بررسی خواهیم کرد.
جنگ بزرگ یا Great War - آنطور که در ابتدا نامش بود – هزار و ۵۶۸ روز طول کشید. از ۲۸ ژوئیه سال ۱۹۱۴ تا ۱۱ نوامبر سال ۱۹۱۸ میلادی. در پی این جنگ چهار خاندان سلطنتی مهم جهان از بین رفتند، دو انقلاب پیروز شدند، ملت‌های تازه‌ای به دنیا آمدند و ۹ میلیون نفر جان خود را از دست دادند. ضمن اینکه بسیاری، جنگ جهانی دوم را نیز نتیجه مستقیم رویدادهایی می‌دانند که در فاصله سالهای ۱۹۱۴ تا ۱۹۱۸ رویدادند و زخمی برجای گذاشتند که درمانش، دهه‌ها طول کشید.آثار و تبعات جنگ جهانی اول نه تنها تا آخرین روزهای قرن بیستم، پایدار ماند، حتی امروز که یکصد سال از آغاز این جنگ گذشته نیز در لابه‌لای تحلیل و تفسیرهای رویدادهای سیاسی روز، گاه کارشناسان به تحولاتی اشاره می‌کنند که در واقع در جنگ جهانی اول ریشه دارند و کم نیستند مرزهایی که در پایان همین جنگ شکل گرفتند و تا امروز، شکل خود را از دست ندادند.
(در بخشهای پیشین دیدیم که بر اساس اسناد آمریکایی، CIA نقشه پیچیده‌ای را برای تضعیف دولت مصدق اجرا کرد و بخش عمده آنچه در روز ۲۵ مرداد رخ داد نیز، همه بر اساس همین نقشه بود. در قسمت قبلی هم روایت روزهای بعد از ۲۵ مرداد را بر اساس اسناد آمریکایی مرور کردیم و دیدیم که بر اساس این اسناد، ماموران CIA در روزهای ۲۶ و ۲۷ مرداد تلاش کردند که با اجیرکردن گروهی، با ایجاد هرج و مرج به وحشت عمومی دامن بزنند و با انتشار فرمان برکناری مصدق، او را بی‌اعتبار کنند. در این قسمت به بررسی گفته‌های آمریکایی‌ها درباره وقایع روز ۲۸ مرداد می‌پردازیم.)
(در ادامه بررسی میزان نفش آمریکا و بریتانیا در وقایع ۲۸ مرداد، در مقالات پیشین دیدیم که بر پایه منابع CIA، این سازمان اطلاعاتی، طرحی گسترده برای سرنگون کردن محمد مصدق تهیه کرد و سعی کرد با اقداماتی چون انتشار مقالات ضد مصدق در روزنامه‌ها و تهدید و آدمربایی، دولت او را تضعیف کند. همزمان دولت بریتانیا در عرصه بین‌المللی نیز به شکل علنی با تحریم نفت ایران، مصدق را در تنگنای اقتصادی قرار داد. وقتی تابستان سال ۳۲ از راه رسید، گویی همه چیز برای ضربه نهایی و سرنگون ساختن مصدق آماده بود.)
جلال طالبانی٬ رئیس‌جمهوری عراق که نزدیک به دو سال گذشته در آلمان تحت درمان بوده٬ روز شنبه به کشورش بازگشت.
(در بخش پیشین شنیدیم که ایالات متحده در دوره زمامداری دوایت آیزنهاور به نقشه بریتانیا برای سرنگون ساخت محمد مصدق پیوست. در این قسمت از جزئیات نقشه CIA برای سرنگون ساختن مصدق خواهیم گفت.)
(در ۴۱ قسمت پیشین برنامه سقوط که پخش آن از رادیو فردا همزمان با شصتمین سالگرد سقوط محمد مصدق از روز ۲۸ مرداد سال ۱۳۹۲ آغاز شد، بازیگران مهم وقایع ۲۸ مرداد را بررسی کردیم. در این سری شنیدیم که چگونه محمد مصدق به نخست وزیری رسید و در دوره قدرتش چه اتفاقاتی مهمی رخ داد. جبنش ملی کردن نفت را مرور کردیم و وقایع مرداد ۳۲ را کاویدیم. از جزئیات نقشه سازمان CIA برای سقوط مصدق، چگونگی اجرای این نقشه، انتقادات از اعتبار منابع آمریکایی و میزان نقش آمریکا و بریتانیا در این رویدادها به تفصیل گفتیم. در قسمت پیشین نیز سرنوشت نفت بعد از ۲۸ مرداد را بررسی کردیم و شنیدیم که جزئیات قرارداد نفتی ایران بعد از سقوط مصدق چه بود و اصولا قانون ملی کردن نفت از چه زمانی به شکل دقیق اجرا شد. در چهل و دومین و آخرین قسمت از سری برنامه‌های سقوط، تاثیر ۲۸ مرداد بر انقلاب اسلامی و روابط شاه و آمریکا را بررسی می‌کنیم و تلاش می‌کنیم در نگاه پژوهشگران به این سئوال پاسخ دهیم که بازخوانی رویدادهای ۲۸ مرداد، چه نفعی برای ایرانیان در دنیای امروز دارد.)
(در ۴۱ قسمت پیشین برنامه سقوط که پخش آن از رادیو فردا همزمان با شصتمین سالگرد سقوط محمد مصدق از روز ۲۸ مرداد سال ۱۳۹۲ آغاز شد، بازیگران مهم وقایع ۲۸ مرداد را بررسی کردیم.
(در بخشهای پیشین سرنوشت حزب توده، جبهه ملی و اسلامگرایان بعد از کودتای ۲۸ مرداد را بررسی کردیم. در این قسمت سرنوشت قانون ملی کردن نفت بعد از سقوط مصدق را بررسی می‌کنیم.)
(در بخشهای پیشین میزان دخالت آمریکا و بریتانیا را در وقایع ۲۸ مرداد بررسی کردیم. همچنین از محاکمه محمد مصدق گفتیم و تاثیر ۲۸ مرداد بر محمدرضا شاه و سرنوشت حزب توده بعد از این رویدادها. این بخش به روزگار جبهه ملی بعد از سقوط مصدق اختصاص دارد.)
(در بخشهای پیشین میزان دخالت آمریکا و بریتانیا را در وقایع ۲۸ مرداد بررسی کردیم. همچنین از محاکمه محمد مصدق گفتیم و تاثیر ۲۸ مرداد بر محمدرضا شاه و سرنوشت حزب توده بعد از این رویدادها. این بخش به روزگار جبهه ملی بعد از سقوط مصدق اختصاص دارد.)
(در قسمتهای پیشین، از محاکمه مصدق بعد از کودتای ۲۸ مرداد و تاثیر وقایع سال ۳۲ بر عملکرد سیاسی محمدرضا شاه پهلوی گفتیم. این قسمت به حزب توده بعد از ۲۸ مرداد و آنچه بر اعضای و هوادارنش آمد، اختصاص دارد.)
(در قسمت قبل محاکمه محمد مصدق بعد از کودتای ۲۸ مرداد را بررسی کردیم. در این قسمت از شاه بعد از ۲۸ مرداد خواهیم گفت.)
(در قسمتهای پیشین میزان مداخله آمریکا و بریتانیا را در وقایع سال ۳۲ بررسی کردیم و شنیدیم که بر اساس اسناد و منابع آمریکایی، چه اطلاعاتی از عملیات CIA در ایران برای سرنگونی محمد مصدق در دست است. در این قسمت از محاکمه محمد مصدق، بعد از کودتای ۲۸ مرداد خواهیم گفت.)
در قسمتهای پیشین مستند رادیویی سقوط میزان مداخله آمریکا و بریتانیا را در وقایع سال ۳۲ بررسی کردیم و شنیدیم که بر اساس اسناد و منابع آمریکایی، چه اطلاعاتی از عملیات CIA در ایران برای سرنگونی محمد مصدق در دست است. در قسمت سی وهفتم از محاکمه محمد مصدق، بعد از کودتای ۲۸ مرداد خواهیم گفت.
بیشتر
