وضعیت حقوق بشر در ایران در سالی که گذشت ، به گفته صاحبنظران، سال بسیار نامطلوبی پشت سر گذاشت.
سالی که در آن جمهوری اسلامی بارها به خاطر صدور و اجرای احکام اعدام، فشار بر فعالان حقوق زن و دانشجویان و نیز نقض آزادی بیان، سانسور و محدود کردن آزادی های فردی مورد انتقاد گروه های مدافع حقوق بشر قرار گرفت.
هادی قائمی از اعضای پیشین سازمان دیده بان حقوق بشر و یکی از سخنگویان و بنیانگذاران گروه مدافع حقوق بشر تازه تاسیسی با نام «کمپین بین المللی برای حقوق بشر در ایران » در گفت و گو با رادیو فردا به تشریح وضعیت حقوق بشر در ایران طی سال ۱۳۸۶ پرداخته است.
رادیو فردا: وارد سال جدیدی شده ایم اما اگر اجازه بدهید نگاهی بیاندازیم به سالی که گذشت؛ سالی که در آن ایران بارها به خاطر نقض حقوق بشر مورد انتقاد سازمان های مدافع حقوق بشر قرار گرفت. برای شما که وضعیت حقوق بشر را در ایران از نزدیک دنبال می کنید، بدترین مورد نقض حقوق بشر در سالی که گذشت چه بود؟
هادی قائمی: در سال گذشته نمونه های بسیار نگران کننده و تکان دهنده ای در زمینه حقوق بشر در ایران اتفاق افتاد و از نظر تحلیلی می بینیم که یک نوع تفکر خشونت گرا و معتقد به رفتارهای خشن و غیر انسانی در بطن قوه قضائیه، وزارت اطلاعات و نهادهای انتظامی قوت گرفت.
طی چند هفته اخیر، برای مثال، در کردستان کیفرخواستی به جرم محاربه برای یک فعال زن، روناک صفارزاده، صادر شده، او را به دادگاه آورده که حکمش اعدام است.
نمونه دیگر یک معلم اهل کردستان است به نام فرزاد کمانگر که در دادگاهی کاملا غیر عادلانه، با عدم وجود هیچگونه سندی، به جرم عضویت در سازمان پ کا کا که در ترکیه است به اعدام محکوم شده و تا آنجائی که ما اطلاع داریم هیچ گونه مدرکی دال بر این جرم در پرونده ایشان وجود ندارد.
این فقط در مورد چند هفته گذشته بود. ولی اگر نگاهی به تمام سال گذشته بیاندازیم، می بینیم که تعداد اعدام ها کلا دو برابر شد؛ بیش از نه نوجوان به دار آویخته شدند که در مقایسه با کشورهای دیگر جدا نمونه تک و تنها و استثنائی است. چندین مورد سنگسار انجام شد و احکامی که در هیچ کجای دنیا انجام نمی شود مانند پنج مورد قطع دست راست و پای چپ افراد انجام شد. دو نفر از طریق پرتاب از ارتفاع به اعدام محکوم شدند و نمونه های بسیار دیگری که می توانیم مثال بزنیم. اینها در سال گذشته بسیار وقایع تکان دهنده و در مقایسه با سال های قبل، نشان از تشدید وخامت اوضاع بودند.
فکر می کنید که به چه دلیل چنین احکامی در ایران افزایش پیدا کرده، چه صدور و چه اجرای آنها و اصولا فکر می کنید چرا جمهوری اسلامی چنین رویه ای را پیش گرفته است؟
بهترین جواب را خود دولتمردان و صاحب منصبان قدرت در ایران می توانند بدهند ولی آنچه که واضح است این است که یک گروه با تفکری خشونت گرا و معتقد به رفتارهای خشن و غیر انسانی دارند این گونه احکام را به طور مداوم صادر و اجرا می کنند.
- اگر نگاهی به تمام سال گذشته بیاندازیم، می بینیم که تعداد اعدام ها کلا دو برابر شد؛ بیش از نه نوجوان به دار آویخته شدند که در مقایسه با کشورهای دیگر جدا نمونه تک و تنها و استثنائی است. چندین مورد سنگسار انجام شد و احکامی که در هیچ کجای دنیا انجام نمی شود مانند پنج مورد قطع دست راست و پای چپ افراد انجام شد.»
تنها پیامی که این رفتار برای دنیای خارج
می تواند داشته باشد این هست که ایران هیچ تعهدی نسبت به مقوله حقوق بشر ندارد و هیچ گونه احترامی در این مورد قائل نمی شود.
آیا موردی هم بوده که باعث امیدواری و خوشحالی شما شده باشد به عنوان یک مدافع حقوق بشر؟
چند مورد مثبت بوده که امیدواریم این روند ادامه پیدا کند و به عمل بیانجامد. یکی بخشنامه های رییس قوه قضائیه، آیت الله شاهرودی، درباره تثبیت حقوق شهروندی و عدم بازداشت های موقت بود که تاکنون در حد تشریفاتی اقدامات بسیار مفیدی بودند ولی متاسفانه در سطح اجرایی هیچ گونه تضمین عملی ندارند و از آنها نتیجه مثبتی دیده نشده است.
می توانم بگویم که عفو یک متهم به سنگسار در چند روز گذشته، خبر خوبی بوده است.
منظورتان خانم مکرمه ابراهیمی است؟
بله! بخشش این متهم خبر خوبی است ولی نباید از یاد برد که ۱۰زن و دو مرد دیگر در انتظار اجرای این حکم سنگسار به سر می برند و تا وقتی که این اتهام و مجازات در قوانین وجود دارند، این مسئله در زمینه قوانین ایران خواهد بود.
آقای قائمی شما و چند نفر دیگر کمپین تازه ای را برای دفاع از حقوق بشر در ایران راه انداخته اید با نام «کمپین بین المللی برای حقوق بشر در ایران». کمی درباره اهداف این کمپین برای ما توضیح دهید و چه لزومی داشت که چنین سازمانی ایجاد شود، با توجه به اینکه سازمان های دیگری هم هستند که وضعیت حقوق بشر در ایران را از نزدیک دنبال می کنند و برای بهبود اوضاع در ایران تلاش می کنند.
دلیل شکل گرفتن این کمپین این بود که کارشناسان بین المللی امور حقوق بشر در ایران به این نتیجه رسیدند که وخامت رو به افزون این موارد نیاز به کمپینی متمرکز در مورد ایران دارد.
سازمان ها و نهادهای دیگر روی ده ها و حتی صدها کشور کار می کنند و در مورد ایران تاکنون به طور متمرکز در سطح بین المللی این توجه وجود نداشته است. اهداف این کمپین از طریق بوجود آوردن اجماع جهانی، دقیقا تلاش برای بهبود وضعیت در ایران است، برای اعتراض به روند گسترده نقض تعهدات ایران و براین باور هستیم که با بوجود آوردن شبکه جهانی از سازمان ها و نهادهای بین المللی که همراه و همگام در این زمینه فعالیت داشته باشند. می توانیم دولت ایران را متقاعد کنیم که بهبود حقوق بشر گامی موثر برای بوجود آوردن ثبات در این منطقه بسیار خطیر است.
فکر می کنید فشارهای بین المللی در زمینه حقوق بشر بر مقامات ایرانی تاٌثیری دارد. چون در ظاهر که می بینیم رهبران ایران هر گونه انتقادی را از وضعیت حقوق بشر رد می کنند و آن را مداخله در امور داخلی کشور می دانند و می گویند که در ایران آزادی وجود دارد و حقوق بشر نقض نمی شود.
بله، ولی وقتی موارد بسیار فاحشی هست که ایران را کاملا متمایز می کنند و یا فقط در سطح دو یا سه کشور انگشت شمار قرار می دهند، دولت ایران در خلاء زندگی نمی کند و باید بگویم در شرایط حساس کنونی که سازمان ملل نگرانی های خود را از دستیابی ایران به سلاح اتمی ابراز می کند، برای ایران خیلی مهم است که نشان دهد از نظر اعتمادسازی در سطح جهانی چه کارهایی انجام می دهد و مسئله حقوق بشر نکته بسیار مهمی است که می تواند اعتماد دنیای خارج را جلب کند ولی متاسفانه در این راه حرکتی انجام نمی گیرد.