رضا تقی‌زاده تحلیل‌گر ایرانی مقیم بریتانیاست که در حوزه مسائل ایران و سیاست داخلی و خارجی صاحب نظر است.
یادداشت: دیدار پنج روزه هیئت پارلمانی بریتانیا از ایران، به ریاست جک استراو، وزیر خارجه پیشین و نماینده کنونی مجلس عوام آن کشور، علیرغم اعتراض‌های اولیه اصولگرایان نظام نسبت به انجام آن، در نهایت به فرصتی برای همزبانی تبلیغاتی رییس هیئت با خواست‌ها و گلایه‌ها آنها انجامید...
طرح پيشنهادی فراکسيون اصولگرايان مجلس مبنی بر الزام دولت به توليد اورانيوم با غلظت ۶۰ در صد و همچنين افزايش تعداد سانتريفيوژهای عملياتی در ايران، در آستانه آغاز دور تازه مذاکرات کارشناسی در ژنو، با هر انگيزه ای، تنها ميتواند اجرای توافق موقت با گروه ۱+۵ و در نتيجه تعليق تدريجی تحريمهای يک جانبه را با کندی و محدوديت های بيشتر روبرو سازد.
رها ساختن بی‌نتیجه دومین دور مذاکرات کارشناسی که انجام آن با هدف اجرایی ساختن توافق موقت اتمی در ژنو پیش‌بینی شده بود، نشانه بروز اختلاف‌های جدی بین انتظارات متقابل، پیش از نهایی ساختن سند مشترک و ورود طرفین به مرحله اجرایی توافق است.
رويای اتمی وزير خارجه جمهوری اسلامی برای قرار گرفتن ايران در وضعيت اتمی ژاپن، تنها به شرطی قابل تعبير است که طبيعت حاکميت سياسی کنونی ايران نيز تغيير و نظام جانشين از شرايط يک نظام دمکراتيک و متعارف برخوردار شود.
مذاکرات کارشناسی اخیر که به منظور یافتن راهکارهای اجرای توافق موقت اتمی در وین آغاز، و بعد از چهار روز بدون نتیجه رها شد، نشان داد که چانه‌زنی پیرامون اجزاء نامتناسب توافق می‌تواند در نهایت به ابطال اصل توافق و بازگشت دو طرف به خانه اول منجر شود.
مذاکرات کارشناسی برای یافتن راه‌های اجرای توافق شش ماهه اتمی با گروه ۱+۵ در فاصله یک روز بعد از بازدید بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از کارخانه تولید آب سنگین اراک، در وین آغاز شده است.
رییس سازمان انرژی اتمی جمهوری اسلامی در فاصله یک هفته پس از اعلام توافق اتمی پایه با گروه ۵+۱ طی گفت‌وگویی طولانی با خبرگزاری دولتی ایران٬ ایرنا٬ به طرح چشم‌انداز دراز مدت توسعه اتمی ایران٬ به خصوص تولید بیست هزار مگاوات برق اتمی پرداخته که در آن وجود ابهام‌های فنی، سیاسی و اقتصادی و فقدان مطالعات اجرایی به مراتب بیشتر از نتایج مطالعات کاربردی لازم برای طرح و تدوین یک سند اجرایی در ابعاد ملی به چشم می‌خورد.
توافق اخیر اتمی مابین ایران و گروه موسوم به ۱+۵ از اولین ساعات انتشار مفاد آن، با مطرح شدن تضادهای تعریفی در متن، وجود ابهام‌هایی در محتوا، و پدید آمدن پرسش‌های بی پاسخ روبرو بوده است.
اظهارات رييس جمهور آمريکا که دقايقی پس از اعلام پايان مذاکرات ژنو از کاخ سفيد ايراد شد، و همچنين سخنان جان کری وزير خارجه آمريکا در رويارويی با رسانه ها، حاکی از دست يافتن به يک "توافق مقدماتی" با ايران است که بموجب آن وضع موجود غنی سازی اورانيوم در نطنز حفظ، ماهيت غنی سازی در فوردو تغيير يافته و ادامه کار در راکتور آب سنگين اراک متوقف خواهد شد.
پیروی از انتظارات کمیسیون امنیت ملی مجلس شورای اسلامی در رابطه با مذاکرات اتمی که بعد از دیدار یکشنبه شب نمایندگان با جواد ظریف مطرح گردید و سرفصل‌های آن از سوی آصفری، عضو هیئت رئیسه این کمیسیون، در اختیار رسانه‌ها قرار گرفت، بی‌تردید مذاکرات روز چهارشنبه در ژنو را به سمت شکست کامل سوق خواهد داد.
گزارش تازه آمانو پیرامون فعالیت‌های جاری اتمی ایران حاکی از کند شدن رشد تولید و کاهش سرعت توسعه در مراکز اتمی است، در حالی که تولیدات متعارفی این تاسیسات طی سه ماه گذشته در مقایسه با سه ماه پیش از آن، بدون توقف، ادامه یافته است.
به نتیجه نرسیدن دور اخیر مذاکرات اتمی در ژنو که وزرای خارجه عضو گروه ۱+۵ (به استثنای چین) و جمهوری اسلامی در آن حضور داشتند، فرصت استثنایی حصول یک تفاهم جامع بین تهران و جامعه جهانی را از میان برد.
تمرکز اصلی سومین دور مذاکرات اتمی در ژنو مابین نمایندگان دولت تهران و گروه ۱+۵ همچنان بر محور قبول و یا عدم پذیرش غنی سازی اورانیوم در ایران خواهد بود. در صورت به نتیجه رسیدن مذاکرات و تامین نظر جمهوری اسلامی، پرسشی که برای مردم عادی ایران مطرح خواهد بود نحوه بهره گرفتن از این «حق» و قابلیت تبدیل آن در زندگی روزمره آنها است.
در حالی که نمايندگان رسمی دولت جمهوری اسلامی گفتگوهای مقدماتی با پالايشگاههای اروپايی برای فروش نفت خام ايران را آغاز کرده اند و رسانه های داخلی از رقابت با عراق، روسيه و قزاقستان در اين بازار سخن مي گويند، آغاز صادرات نفت ايران به جامعه اروپا هدفی است که طی سال جاری دور از دسترس باقی خواهد ماند. ادامه چانه زنی های اتمی از جمله عوامل اصلی بازماندن از اين هدف است.
ایران چنانچه قصد قطعی برای تعلیق و رفع تحریم‌ها را تعقیب می‌کرد، و هدف گشایش در امور معیشتی در داخل کشور را داشت، می‌توانست به جای انتخاب الگوی ناموفق کره شمالی در مذاکرات با آمریکا و شش کشور طرف مذاکره، الگوی موفق آفریقای جنوبی را انتخاب کند.
در يک ارزيابی گذرا، بدون در نظر گرفتن توافق های احتمالی اعلام نشده مابين طرف های مذاکره، نتايج مشخص دو روز گفت وگوهای اتمی در ژنو از تعيين زمان و مکان ديدار بعدی و همچنين انجام مذاکرات کارشناسی فراتر نرفته است: نتيجه ای که پيشتر در گفت وگوهای استانبول نيز به دست آمده بود.
تازه ترين اظهارات جواد ظريف وزير خارجه دولت روحانی، پيرامون مذاکرات اتمی پانزده اکتبر در ژنو با گروه ۱+۵، و همچنين واکنش های خبری مسئولان سياسی غربی نسبت به مواضع تهران، بخصوص اظهارات اخير جان کری وزير خارجه آمريکا هنگام بازديد از اندونزی، حاکی از عدم تغيير محسوس مواضع دو طرف و در نتيجه، کاهش محسوس شانس به نتيجه رسيدن گفتگوهای آينده است.
حدس و گمان‌های پیش‌هنگام پیرامون احتمال رویارویی حسن روحانی و باراک اوباما در جریان نشست سالانه مجمع عمومی سازمان ملل، با پرهیز آن دو از «کوچه آشتی‌کنان» و انصراف از دست دادن «تصادفی» در راهروها یا سر میز نهار، سرانجام با نومیدی ناظران به انتها رسید. در عوض دو رئیس دولت میهمان و میزبان به ارسال پیام‌های کوتاه و روشن برای یکدیگر، طی نطق‌های جداگانه در مجمع، قناعت کردند.
با ورود جواد ظريف به نيويوک، بمنظور انجام مذاکرات مقدماتی دو جانبه در حاشيه نشست سالانه مجمع عمومی سازمان ملل و همچنين پخش گسترده مصاحبه اختصاصی شبکه تلويزيونی ان-بی-سی آمريکا با حسن روحانی، فعاليتهای تدارکاتی و تبليغاتی برای فراهم ساختن زمينه آغاز مذاکرات اتمی مابين ايران و گروه ۱+۵ به مرحله تازه ای گام نهاد.
بیشتر
