فوتبال ايران از نخستين سال‌ها که مصادف بود با سياست‌های توسعه رضاشاه، رنگ و بوی حرفه‌ای به خود نگرفت و بازیکنان با کمترين دستمزدهای ممکن، توپ می‌زدند. اما از سال‌های پس از جنگ، به تدریج همه چیز رنگی دیگر یافت. ارقام قراردادهای بازیکنان و پول‌های پرداختی، از دستمزدهای ناچیز به میلیون‌ها و آن گونه که این اواخر شایع است، به میلیارد، تغییر یافت.
وقتی روزنامه بریتانیایی «گاردين» در يکی از شماره های آوريل ۲۰۱۰ خود به نقل از دنی دورلينگ، استاد جغرافيای انسانی در دانشگاه شفيلد و متخصص نابرابری های اجتماعی نوشت که «لندن نابرابرترين شهر در ميان کشورهای توسعه يافته جهان است»، شايد هرگز تصور نمی کرد که يکسال بعد، همين شهر، چهار روز شاهد شورش فقيرترين گروه های اجتماعی خود شود.
صنعت نفت برای ايران يعنی ستون فقرات اقتصادی. چه در نظام تکنوکرات و غرب گرای شاه، با شش ميليون بشکه صادرات و چه در نظام سنت گرا و سپاهی محور اسلامی با بيش از سه ميليون بشکه در روز.
دوم مردادماه در تقويم هنر و ادبيات ايران به نام مردی رقم خورده است که با انبوه آثارش، اثرگذاری بی مانندش بر آراء و نظريات بسياری از اهل فرهنگ، و نيز شخصيت همواره سرکشی که از خود، در برابر صاحبان قدرت نشان داد، در تاريخ ادبيات معاصر يگانه است: احمد شاملو.
برنامه این هفته «نمای دور، نمای نزدیک» درباره وضعيت عجيب و غريب وکلا در ايران است؛ وضعيتی که به گفته بسياری از صاحب نظران، شايد در کمتر کشوری در جهان بتوان نظير آن را ديد. در سه دهه گذشته، وکلا و حقوقدانان بسياری، تنها به دليل انجام وظيفه ای که برای آن آموزش ديده و پروانه کار گرفته اند، يعنی دفاع از متهمان، از سوی دادگاه انقلاب، به حبس های طولانی مدت، بازجويی های دشوار و به سر بردن در سلول های انفرادی محکوم شده اند.
ده ماه پيش از انتخابات مجلس در ايران بار ديگر زمينه های گفت و گو درباره اعتبار يا بی اعتباری صندوق رای در جمهوری اسلامی در ميان طبقات نگران مسائل سياسی در ايران گشوده شده است. باز هم پرسش هايی از اين دست که اصولا آيا اصلاح طلبی يعنی رفتن پای صندوق های رای؟ تحت حداقل شرايط؟ آن طور که مثلا محمد خاتمی، رئيس جمهور پیشین معتقد است؟ بسياری از اصلاح طلبان هوادار ديدگاه های خاتمی و خود او بارها گفته اند که نتيجه مستقيم بی اعتقادی به رای دادن و تحريم انتخابات، انقلابی گری و توسل به خشونت است. آيا دوگانه سازی اصلاح- انقلاب، از نظر جامعه شناسی هم محلی از اعراب دارد يا خير؟ دکتر حسین قاضیان و محمود صدری در برنامه این هفته «نمای دور، نمای نزدیک» به این پرسش پاسخ می دهند.
دوشنبه ۱۳ تيرماه مصادف بود با چهلمين سالمرگ چهره ای نام آور در زبان و فرهنگ پارسی؛ دکتر محمد معين، مردی که چنين روزی از سال ۱۳۵۰ خورشيدی در پی بيماری سختی در سن ۵۳ سالگی در بيمارستان فيروزگر تهران درگذشت. با انبوهی از کتاب‌ها، پژوهش‌ها، مقالات، ترجمه‌ها و تصحيح متون کلاسيک فارسی و نشان‌های افتخار ملی و بين المللی اش و نيز ستايش‌هايی بی شمار از آن چه بود و آن چه کرد. اگر چه برای آن که نسل‌های پس از او نامش را از خاطر نبرند شايد تنها يک اثرش کفايت می‌کرد، فرهنگ لغت فارسی شش جلدی او؛ فرهنگ معين. در این برنامه دیدگاه های احسان یارشاطر، علی حصوری و شراگیم یوشیج را می شنوید.
در يک مقياس تاريخی، زمان چندانی طی نشد تا سرانجام هشدار اصلاح طلبان و ساير منتقدان در ايران به ثمر بنشيند و محمود احمدی نژاد و آيت الله خامنه ای، پس از منکوب کردن رقبای شان حالا گريبان همديگر را بچسبند. منتقدان و مخالفان آقای احمدی نژاد به انحاء مختلف به رهبر جمهوری اسلامی اخطار کرده بودند که اين همه بی محابا از اين گروه برآمده از وقايع غافلگيرساز سياست در ايران حمايت نکند و ياران پيشين خود را اين گونه ارزان، از حريم حرم قدرت نتاراند. چند ماهی است که در برابر چشمان حيرت زده ايرانيان، ورق برگشته است. احمدی نژاد و يارانش با صفت «فاسد و منحرف» خطاب می شوند و نزديکانش يکی يکی دستگير.
عزت الله سحابی، چهره نامدار گرايش ملی – مذهبی در ايران اوايل سال ۱۳۸۹ و پس از وقايع انتخاباتی با انتشار نامه ای، از خدا خواست که يا وضعيت وخيم کشور را دگرگون کند و يا مرگ او را برساند. کمی بعد، جمهوری اسلامی اين فعال سياسی ۸۰ ساله را برای چهارمين بار پس از انقلاب به زندان برد تا چند ماه بعد به اغما رود و در دهم خرداد ۱۳۹۰ چشم از جهان فرو بندد. بيست و هفتم خردادماه، دوازده تن از زندانيان سياسی بند ۳۵۰ زندان اوين نيز در اعتراض بر آنچه که شهادت هاله سحابی و هدی صابر خواندند، دست به اعتصاب غذای نامحدود زده اند. اعتصاب غذا برای زندانی يعنی قمار بر سر تنها چيزی که دارد، جانش.
اگر پيروزی غير قابل پيش بينی محمد خاتمی در سال ۱۳۷۶ و وقايع پس از آن را آغازگر جريانی بدانيم که جناح اصولگرا به محوريت آيت الله علی خامنه ای را مصمم کرد که هر تفکر منتقدی، حتی در ميان خودی ها را بايد از کشتی نظام اسلامی پياده کرد، انتخابات نهم و به ويژه دهم رياست جمهوری را بايد تکميل اين پروژه دانست. اکنون دو سال از بيست و دوم خرداد سال ۸۸ می گذرد. رويای يکدست شدن نظام برای اولين بار به مدت شش سال است که ادامه يافته، حال پرسش اصلی اين برنامه اين است که آيا جمهوری اسلامی در موقعيتی بهتر، امن تر و سالم تر به راهش ادامه می دهد؟
پس از آنکه چهار مجرم در دو نقطه شيراز در برابر چشم عموم بر دار شدند، يک نفر را هم در خيابان های قزوين به دار آويختند. اواخر فروردين هم يک نفر در کنارتخته فارس در خيابان آويزان شده بود. در همين مدت دهها تن ديگر در زندان ها بر دار رفتند و خبرهايشان هم منتشر شد. اما جدای از خود حکم اعدام که به تدريج دارد از بسياری از کشورهای جهان رخت می بندد، کشتن مجرم در ملاء عام و در برابر چشمان کنجکاو عابران دهه ها و در برخی موارد قرن هاست که در بسياری از کشورهای جهان، عملی مذموم و متروک به شمار می رود. در برنامه این هفته «نمای دور، نمای نزدیک» با سه متخصص، حقوقدان، جامعه شناس و دين پژوه سخن گفته ايم.
در همه سال های پس از برآمدن نظام اسلامی بر ساخته روحانيت شيعه در ايران، يکی از مهمترين الويت اين نظام در قلمرو سياست منطقه ای اش، تبديل جمهوری اسلامی ايران به عضوی مقبول و موثر در ميان کشورهای عرب مسلمان خاورميانه بوده است. در اين ميان، مواضع تند ضد اسرائيلی، خلق گروه های شبه نظامی چون «حزب الله»، سرمايه گذاری های وسيع در جهان عربی و تبديل کردن ايران به بزرگترين دشمن برقراری صلح ميان فلسطين و اسرائيل، اغلب با همين هدف بوده اند. در برنامه این هفته «نمای نزدیک؛ نمای دور» موضوع اعتراض های سوریه و تاثیر آن بر روابط دمشق با تهران با حضور مهرزاد بروجردی و حمید دباشی بررسی می شود.
با کشته شدن اسامه بن لادن، رهبر گروه تروریستی القاعده، در پاکستان توسط نیروهای ویژه آمریکایی، این پرسش پیش آمده است که این رویداد چه تاثیری بر سیاست خارجی پاکستان خواهد داشت.
اتحادیه اروپا با اعلام اینکه وضعیت حقوق بشر در ایران از همیشه وخیم‌تر شده است، نام ۳۲ تن از مقام‌های نظام اسلامی را به عنوان ناقضان حقوق بشر اعلام کرد. میزان اثرگذاری این اقدام همزمان مورد حمایت و انتقاد شماری از ناظران مسائل ایران قرار گرفته است.
دست‌کم برای اهل رسانه، کمتر هفته و ماهی است که خبری از برخورد نیروهای امنیتی جمهوری اسلامی با اقلیت‌های مذهبی در کار نباشد، خبرهایی که از دستگیری و زندان و حتی اعدام را نیز در برمی‌گیرد، گرچه به گفته پیروان این اقلیت‌ها، خبرهای منتشر شده تنها بخش کوچکی از حقیقتی هستند که روزانه و به طور سیستماتیک بر ایرانیان پیرو اقلیت‌های مذهبی در نظام جمهوری اسلامی اعمال می‌شود.
حیدر مصلحی، وزیر اطلاعات جمهوری اسلامی، در گفت‌و‌گویی با خبرگزاری دانشجویان ایران، ایسنا، ضمن انتقاد از رواج هتاکی در ایران در سال گذشته، از فرستادن گزارش‌هایی از سوی وزارت اطلاعات به قوه قضائیه در ارتباط با هتاکان خبر داده است.
اواخر اسفند ماه گذشته، مدير کل امور دانش آموختگان وزارت علوم در نشست خبری معاونت دانشجويی، اعلام کرد که دانشجويان ايرانی خارج از کشور از اين به بعد حق انتخاب موضوعات مرتبط با ايران را برای رساله ها و يا پايان نامه هايشان نخواهند داشت.
برنامه اين هفته «نمای دور، نمای نزدیک» به مروری بر نوروز و نوروز خوانی در موسيقی ايرانی اختصاص دارد، و البته مروری هم خواهيم داشت بر تعدادی از ماندگارترين های آثار موسيقی ايران، که با موضوع نوروز به خاطره جمعی ايرانيان پيوسته اند. تصنيف هايی که بخشی از فرهنگ معاصرايرانی در قلمرو نوروز شده اند. نوروز بيش و پيش از هر چيز در سنت نوروزی خوانی است که قابل رد گيری است. اين سنت به چه زمانی باز می گردد؟ در این زمینه با عبدالحمید اشراق، کارشناس موسیقی، و دکتر محمود خوشنام، نويسنده و منتقد حوزه موسيقی، گفت و گو شده و در لابلای برنامه، ترانه های نوروزی پخش می شود.
واپسين برنامه نمای دور و نمای نزديک در سال ۱۳۸۹ خورشيدی به بحث اخلاق و اخلاق گرايی و يا به عبارتی «انحطاط اخلاقی در جامعه ايران اسلامی» اختصاص دارد. آيا مسئله انحطاط اخلاقی در جمهوری اسلامی ایران، محدود به هتاکی های زبانی است؟ يا اين داستان لايه هايی ژرف تر و عميق تر در بافت نظام ساخته به دست روحانيت شيعه در ايران دارد؟ در این برنامه، محمدرضا نیکفر، فیلسوف مقیم آلمان، و احمد قابل، دین پژوه در ایران، به بررسی ادبیات رهبران ایران و علل انحطاط اخلاقی در جامعه ایران اسلامی می پردازند.
برنامه این هفته را به بررسی مفاهیمی اختصاص داده‌ایم که عطاءالله مهاجرانی، از چهره‌های اصلاح‌طلب و از وزرای پیشین محمد خاتمی، در نشست بررسی ویراست دوم منشور جنبش سبز ایراد کرده است، مفاهیمی که در چند روز اخیر مباحث مختلفی را در میان فعالان جنبش سبز برانگیخته است.
بیشتر
