«جنگ اول» ویژه‌برنامه رادیو فردا به مناسبت صدمین سالگرد آغاز جنگ جهانی اول است که دوشنبه‌ها ساعت هشت شب پخش می‌شود.
در ۱۰ قسمت پیشین دلایل آغاز جنگ جهانی اول در اروپا را کاویدیم و همچنین رویدادهایی را که در پی این جنگ در ایران رخ دادند، بررسی کردیم. این قسمت به جنگ در اروپا اختصاص دارد.
در بخشهای پیشین شنیدیم که روسیه و بریتانیا بی طرفی ایران را در جنگ جهانی اول نادیده گرفتند و ایران را اشغال کردند. همچنین شنیدیم که اشغال ایران به ویژه در جنوب با مقاومت مسلحانه گروهی از مردم روبه‌رو شد. این قسمت به فعالیت نظامی بریتانیا در ایران، تشکیل «پلیس جنوب» و ابعاد قحطی ناشی از این فعالیتها اختصاص دارد.
قسمتهای پیشین به اعلام بی‌طرفی ایران و بی‌اعتنایی روسیه و بریتانیا به این موضع‌گیری اختصاص داشتند. آخرین قسمت از سری «جنگ اول» نیز به مهاجرت برخی سیاستمداران از تهران اختصاص داشت؛ گروهی که با آلمان و عثمانی متحد شدند. این قسمت به مقاومت‌های مسلحانه در برابر بریتانیایی‌ها و فعالیتهای جاسوسان آلمانی در ایران اختصاص دارد.
در قسمت پیشین شنیدیم که در نخستین سال جنگ جهانی اول به رغم اینکه ایران در این جنگ اعلام بی‌طرفی کرده بود، توسط نیروهای نظامی روسیه و بریتانیا اشغال شد. همزمان عثمانی نیز از غرب به ایران تجاوز کرد. همچنین در قسمتهای پیشین شنیدیم که آلمانی‌ها در یک سوی جنگ جهانی، در میان ایرانیان طرفدارانی داشتند که از مبارزه این کشور با روسیه و بریتانیا که دشمنان قدیمی ایران محسوب می‌شدند، خوشنود بودند. این میان ائتلافی از سیاستمداران ایرانی معتقد بودند که در برابر اشغال کشور نباید دست روی دست گذاشت. این قسمت به اقدامات این گروه از سیاستمداران اختصاص دارد.
در بخشهای پیشین شنیدیم که چگونه اروپای دو قطبی در آغاز قرن بیستم، در پی ترور یک مقام سلطنتی درگیر یکی از بزرگترین درگیریهای نظامی تاریخ خود شد. همچنین شنیدیم که ایران در آستانه این جنگ بزرگ، وضعیتی نابسامان و بسیار ضعیف داشت. این قسمت به واکنش ایران به جنگ جهانی اول اختصاص دارد.
در بخشهای پیشین شنیدیم که چگونه در سال ۱۹۱۴، درگیریهای محلی در اروپا به جنگی گسترده میان دو ائتلاف از قدرتهای بزرگ جهان با یکدیگر انجامید و در میانه این سال جنگ جهانی اول آغاز شد. این قسمت به وضعیت ایران در این سال اختصاص دارد.
در بخش پیشین رسیدیم به زمانی که بعد از ترور ولیعهد اتریش-مجارستان توسط تندروهای صرب، این کشور به صربستان اعلان جنگ داد و در پی سلسله وقایعی در تابستان سال ۱۹۱۴ میلادی، تمامی قدرتهای اروپایی وارد جنگ شدند.
در قسمت قبل خواندیم که در ابتدای قرن بیستم، در پی پیروزیهای پی‌درپی پادشاهی صربستان در جنگهای بالکان، ایده تشکیل کشوری برای اسلاوها در این منطقه به نام یوگسلاوی، هوادارانی یافت. اما ملی‌گرایان صرب برای تشکیل این کشور باید نیمی از مناطق اسلاونشین را از امپراتوری اتریش-مجارستان جدا می‌کردند؛ کاری که به ظاهر غیرممکن به نظر می‌رسید اما بهرحال آنها کوتاه نیامدند.
جنگ بزرگ یا Great War - آنطور که در ابتدا نامش بود – هزار و ۵۶۸ روز طول کشید. از ۲۸ ژوئیه سال ۱۹۱۴ تا ۱۱ نوامبر سال ۱۹۱۸ میلادی. در پی این جنگ چهار خاندان سلطنتی مهم جهان از بین رفتند، دو انقلاب پیروز شدند، ملت‌های تازه‌ای به دنیا آمدند و ۹ میلیون نفر جان خود را از دست دادند. ضمن اینکه بسیاری، جنگ جهانی دوم را نیز نتیجه مستقیم رویدادهایی می‌دانند که در فاصله سالهای ۱۹۱۴ تا ۱۹۱۸ رویدادند و زخمی برجای گذاشتند که درمانش، دهه‌ها طول کشید.آثار و تبعات جنگ جهانی اول نه تنها تا آخرین روزهای قرن بیستم، پایدار ماند، حتی امروز که یکصد سال از آغاز این جنگ گذشته نیز در لابه‌لای تحلیل و تفسیرهای رویدادهای سیاسی روز، گاه کارشناسان به تحولاتی اشاره می‌کنند که در واقع در جنگ جهانی اول ریشه دارند و کم نیستند مرزهایی که در پایان همین جنگ شکل گرفتند و تا امروز، شکل خود را از دست ندادند.
